Keyê Zûran Biveşo!

Enê doranê ma de, hetê bakurî ser, tayê nameyê cayan ke bi “-gir, -girt, -gêrd, -kêrt, -kêrd” qedîyenê estê. Mesela sey “Melezgir/Malazgirt, Mazgêrd, Eleşkîrt, Meneşkêrd… 

Vanê çiyo ke to nêzana ehlê ci ra biperse. Mi zî enê nameyî kek Tîmûrê Xelîlî ra persayî. Çimkî Tîmûrê Xelîl yew kurdê ma yo roşinbîr û tercumanêko baş o, Armenîstan de biyo pîl û baş arminkî zano.

Ey va “Sewbîna cayan de zî eno qayde nameyî estê. Mesela, nameyê paytextê Qerebaxî ‘Stêpanakêrt’ o.”

Dima, îzeh kerd va “Ê sufîksê ke to sey ‘gir, girt, gêrd, kêrt, kêrd’ dayê, pêro ‘kêrt' ra yenê. Eno ‘kêrt (կերտ)’ arminkî de fiîlê ‘kêrtêl (կերտել)’ ra yeno, manaya viraştişî de yo. La eno viraştiş, viraştişêko sey ‘xeliqnayişo hunerane’ yo. Ma vajin sey ‘awankerdiş’î yo.”

Kek Tîmûrê Xelîlî dewam kerd va “Mesela, cayo ke şima yan zî tirkî ci ra vanê ‘Eleşkîrt’ arminkî de ‘Alaşkêrt’ o. Çimkî armenîkî de vengê ‘e’ çin o. Nizdîyê vengê ‘e’yê ma arminkî de yan ‘a’ yan ‘ê’ esto. Ancî, arminî ‘Melezgîr’ ra vanê ‘Manazakêrt’. Mesela, arminî gama ke vanê ‘Tîgranakêrt’, yeno manaya enê ke, reya verîne Tîgranî uca awan kerdo yan zî viraşto. Ma vajin, seke fariskî de vanê ‘Îslamabad’, yan zî vanê ‘Eşqabad’, teqrîben bi eno qayde yo.”

Tîmûrê Xelîlî va “Mesela, o ‘kentê’ ke ‘Taşkent’ de (uzbekî vanê: Toşkênt) esto zî ‘kêrt’ ra yeno.”

Xulase, çiyo ke mi fam kerd, tu eleqeyê etîmoljîyê sexte yê tayê kurdanê (kurmancan, zazayan) ma ke vanê “Nameyê Melezgirtî 'ma/e + lez + girt' ra yeno" bi heqîqetî çin o. Û ena çekuya “kent”ê ke tirkî zaf şixulnenê zî îhtîmalêko pîl “kêrt”ê arminkî ra yena.

*  *  *

Mêrikî va, dewe de yew bênamûs esto, ez ey bikişî, de ez kewta hepis zî muhîm nîyo, qet nêbo dewijî enê bênamûsî ra felitîyenê. Mêrikê ma da piro bênamûs kişt. Şi kewt hepis. Cezaya xwu ante, vejîya ame ke çi bivîno! Eke nîmeyê dewe biyo bênamus.

Ma enê zûran ver, enê zûrkeran ver xwu rê se ra şêrin? Ti yewe eşkera kenê, çarê bînî vejyenê. Ya Sitar!...

Kela Malazgirî
Kurmancê ma nameyê ena kela ra îzafeten Malazgir ra vanê "Kelê"