Nalet şêro kitaban û nuştişî!
Kek Nadir merdimêko halê xwu de, giran û heqîqeten nadir o. Dûrî ra merdimê ma zî yeno, dades serrî mi ra pîlêr o. Ê rojan raştê mi ame, mi selam da, persê hal û wextê ci kerd. La seke zerrîya ey mi ra menda, bineyke bêmade bi.
Mi ewnîya ke birûyê xwu qirmiçnayê û tûj ewnîyeno zereyê çimanê mi ra, mi êdî baş fam kerd ke tede çiyêk esto. Seke ez vajî “xeyr o?” o qayde pa menda. Wilay hakê xwu kerd! Va “Ez to ra çiyêk bipersî?” Mi bi meraq va “Kerem bike.”
Bineyke xwu kerd giran, ewnîya nat û wet ra, seke nêeşko hende asan vajo. La dima xwu da barî ser û va “To yew bêedebî, bêterbîyetî yan bêhurmetîya mi dîya?”
Hela-helaaa! Eno çi bi?
Mi qet persêka winasî nêpawitêne, ez tede menda. Mi her di birûyê xwu ardî têver, da xîyalê xwu ke gelo mi yew hereketo bêray ey de dîyo yan nê. Çimkî milet xûyê mi zano, eke ez biewnî bêrayî biya sey nêweşî, ez hende goş nêdana kesî. La derheqê kek Nadirî de tu çiyêk nêame mi vîr. Coka mi va “Estexfîrula keko!”
Eno qeyde qalîkerdişo muphem û manîdar her wext ters dekeno zerrîya mi. Eynî seke çiyêk zerrîya mi de biqerifîyo, winî şirpînî têlanê zerrîya mi ra şî.
Mi bineyke xwu da arê. Dima mi va “Keko ena senî pers a?” Û ez paweyê ci menda hela vano se. Mi ewnîya ke bi şibhe ewnîyeno mi ra, seke hişê ci de yew çiyo ke cewabê xwu çinê bo estbi. Ewnîyayişê ci de bineyke zî şikitiş aseyêne. Mi va “To ena perse ça ra vete keko? Ti merdimêko maqul ê. Ez zaf qîymet dana to.”
Mi ke wina va, seke bineyke bibo rehet, xetê rîyê ci bî nerm, peşmirîyayiş nişt lewan ser. Çimê ci beriqîyayî. Va “Eyla a roje ti verê mi ra viyartî, to selam nêda!”
De haydê!
Ez xwu rê şaş menda. Mi çimê xwu kerdî beq, mi va “Key hewww? Kamca?” Kek Nadirî bi vengêko qewîn û xwu ra bawer, va “Weeehh! Qey ti înkar kenê?”
Senî ke çekuya “înkar”î fek ra vejîya, têlê asabê mi ginayî pêro, bineyke elektrîkê mi kontakt kerd.
Mi ewnîya ke birûyê xwu qirmiçnayê û tûj ewnîyeno zereyê çimanê mi ra, mi êdî baş fam kerd ke tede çiyêk esto. Seke ez vajî “xeyr o?” o qayde pa menda. Wilay hakê xwu kerd! Va “Ez to ra çiyêk bipersî?” Mi bi meraq va “Kerem bike.”
Bineyke xwu kerd giran, ewnîya nat û wet ra, seke nêeşko hende asan vajo. La dima xwu da barî ser û va “To yew bêedebî, bêterbîyetî yan bêhurmetîya mi dîya?”
Hela-helaaa! Eno çi bi?
Mi qet persêka winasî nêpawitêne, ez tede menda. Mi her di birûyê xwu ardî têver, da xîyalê xwu ke gelo mi yew hereketo bêray ey de dîyo yan nê. Çimkî milet xûyê mi zano, eke ez biewnî bêrayî biya sey nêweşî, ez hende goş nêdana kesî. La derheqê kek Nadirî de tu çiyêk nêame mi vîr. Coka mi va “Estexfîrula keko!”
Eno qeyde qalîkerdişo muphem û manîdar her wext ters dekeno zerrîya mi. Eynî seke çiyêk zerrîya mi de biqerifîyo, winî şirpînî têlanê zerrîya mi ra şî.
Mi bineyke xwu da arê. Dima mi va “Keko ena senî pers a?” Û ez paweyê ci menda hela vano se. Mi ewnîya ke bi şibhe ewnîyeno mi ra, seke hişê ci de yew çiyo ke cewabê xwu çinê bo estbi. Ewnîyayişê ci de bineyke zî şikitiş aseyêne. Mi va “To ena perse ça ra vete keko? Ti merdimêko maqul ê. Ez zaf qîymet dana to.”
Mi ke wina va, seke bineyke bibo rehet, xetê rîyê ci bî nerm, peşmirîyayiş nişt lewan ser. Çimê ci beriqîyayî. Va “Eyla a roje ti verê mi ra viyartî, to selam nêda!”
De haydê!
Ez xwu rê şaş menda. Mi çimê xwu kerdî beq, mi va “Key hewww? Kamca?” Kek Nadirî bi vengêko qewîn û xwu ra bawer, va “Weeehh! Qey ti înkar kenê?”
Senî ke çekuya “înkar”î fek ra vejîya, têlê asabê mi ginayî pêro, bineyke elektrîkê mi kontakt kerd.
Ez mêrdeyê înkarî ya qey?
Mi bi zor xwu de girewt, mi va “Lahewle! Ez çi înkar kena?”
Kek Nadirî va “Keyawan! Ez û mela Arif piya bî. Ti wet ra ameyî. Ma va, Roşan ho yeno, ma bineyke suhbet biker. La ti ameyî, miyanê ma her diyan ra viyartî. Heta qolê to gina qolê mi ro. To bin ra nêva, şima însan ê, heywan ê! Fekê ma akerde mend. Ma şeqizîyayî, cayê xwu de cemdîyayî mendî…”
De bêre safî bike! Homa hifzê merdimî bikero…
Fekê mi zî akerde mend. Ez cayê xwu de cemidîyaya menda. Çimkî mi çiyêko winasî nêdîyo. Eke biyo zî mi nêdîyo.
Mi bi dîqet ewnîya zereyê çimanê kek Nadirî ra, mi bala xwu da îfadeyê rîyê ci. Qet halê henek-menekan tede çinê bi. Nê! Cidî bi. Hem zî zaf cidî. Û mi caran nêeşnawito enê kek Nadirî zûrî kerdo. Nika çira zûrî bikero?
Ame vîrê mi ke zaf reyî rîyê ena dalginî ra şar mi ra şîkayet keno. Heta, hîna zaf keye de mi ra gerrizîyenê ke veng nêameyo mi. Mesela, çend reyî vanê “Areyî hedre ya” la veng nîno mi.
Mi va “Kek Nadir, rîyê ena nuştoxîye ver, wendişê kitaban ra, hişê mi tim meşxûl o. Ez wexto ke rayir şina, dorê xwu nêvînena…”
Mi ke behsê nêvînayişî kerd, kek Nadirî vatişê mi birna, wina pêt tekîd kerd, va “Roşan, to ewnîyayêne ma ra ha!” Mi va “Keko, ez ewnîyena, la eslê xwu de tenya çimê mi ewnîyenê, hişê mi nêvîneno. Hişê mi hende şino xorîn de, êdî îrtîbatê hişê min bi çiman û goşan birîyeno…”
Eno vate bineyke felsefîk ame. Mi zana ke kek Nadirî fam nêkerd. La ez nêeşkeya bi yew ziwano sade zî îfade bikerî.
Kek Nadirî birûyê xwu acor antê, çimî kerdê beq, bi heyret ewnîyeno zereyê çimanê mi ra. Ez awiranê ci ra tersaya.
Mi va “Keko wilay ez raşt vana. Eke ez to ra heredan bî, nika mi selam dayêne to, mi to dir qisey kerdêne?” Û ancî mi xwu rê cewab da va “Nêêê!”
Yewna hawa peşmirîyayiş nişt rîyê kek Nadirî ser la peşmirîyayişêko senî! Seke guneyê xwu bi mi biyaro. Sereyê xwu berd û ard. Va “Nalet şêro kitaban û nuştişî! Ti çira xwu kenê enê halî? Heyfê to nîyo…”
Mi nêzana ez çi cewab bidî. Ena rey ez kewta ver ke senî kek Nadirî îqna bikerî vajî ez baş a.
Mi va “Keko, nuştiş û wendiş çiyo xirab nîyo. Merdim aqil nêperneno. Tenya hişê merdimî şino çiyan ser, seke tirkî vanê, beno dalgin. Hende!...”
Kek Nadirî sereyê xwu têşana, guneyê xwu bi mi ard. Kerd niçeniç û va “Tiheee! Heyfê to. Heyfê to…”
Mi êdî çiyêk nêva. Ez vajî se?
Kek Nadirî va “Keyawan! Ez û mela Arif piya bî. Ti wet ra ameyî. Ma va, Roşan ho yeno, ma bineyke suhbet biker. La ti ameyî, miyanê ma her diyan ra viyartî. Heta qolê to gina qolê mi ro. To bin ra nêva, şima însan ê, heywan ê! Fekê ma akerde mend. Ma şeqizîyayî, cayê xwu de cemdîyayî mendî…”
De bêre safî bike! Homa hifzê merdimî bikero…
Fekê mi zî akerde mend. Ez cayê xwu de cemidîyaya menda. Çimkî mi çiyêko winasî nêdîyo. Eke biyo zî mi nêdîyo.
Mi bi dîqet ewnîya zereyê çimanê kek Nadirî ra, mi bala xwu da îfadeyê rîyê ci. Qet halê henek-menekan tede çinê bi. Nê! Cidî bi. Hem zî zaf cidî. Û mi caran nêeşnawito enê kek Nadirî zûrî kerdo. Nika çira zûrî bikero?
Ame vîrê mi ke zaf reyî rîyê ena dalginî ra şar mi ra şîkayet keno. Heta, hîna zaf keye de mi ra gerrizîyenê ke veng nêameyo mi. Mesela, çend reyî vanê “Areyî hedre ya” la veng nîno mi.
Mi va “Kek Nadir, rîyê ena nuştoxîye ver, wendişê kitaban ra, hişê mi tim meşxûl o. Ez wexto ke rayir şina, dorê xwu nêvînena…”
Mi ke behsê nêvînayişî kerd, kek Nadirî vatişê mi birna, wina pêt tekîd kerd, va “Roşan, to ewnîyayêne ma ra ha!” Mi va “Keko, ez ewnîyena, la eslê xwu de tenya çimê mi ewnîyenê, hişê mi nêvîneno. Hişê mi hende şino xorîn de, êdî îrtîbatê hişê min bi çiman û goşan birîyeno…”
Eno vate bineyke felsefîk ame. Mi zana ke kek Nadirî fam nêkerd. La ez nêeşkeya bi yew ziwano sade zî îfade bikerî.
Kek Nadirî birûyê xwu acor antê, çimî kerdê beq, bi heyret ewnîyeno zereyê çimanê mi ra. Ez awiranê ci ra tersaya.
Mi va “Keko wilay ez raşt vana. Eke ez to ra heredan bî, nika mi selam dayêne to, mi to dir qisey kerdêne?” Û ancî mi xwu rê cewab da va “Nêêê!”
Yewna hawa peşmirîyayiş nişt rîyê kek Nadirî ser la peşmirîyayişêko senî! Seke guneyê xwu bi mi biyaro. Sereyê xwu berd û ard. Va “Nalet şêro kitaban û nuştişî! Ti çira xwu kenê enê halî? Heyfê to nîyo…”
Mi nêzana ez çi cewab bidî. Ena rey ez kewta ver ke senî kek Nadirî îqna bikerî vajî ez baş a.
Mi va “Keko, nuştiş û wendiş çiyo xirab nîyo. Merdim aqil nêperneno. Tenya hişê merdimî şino çiyan ser, seke tirkî vanê, beno dalgin. Hende!...”
Kek Nadirî sereyê xwu têşana, guneyê xwu bi mi ard. Kerd niçeniç û va “Tiheee! Heyfê to. Heyfê to…”
Mi êdî çiyêk nêva. Ez vajî se?
Derheqê ena hîkaye de hevalêk mi rê WhatsApp ra wina nuşto:
YanıtlaSil“Ma kek Nadîrî nas nêkenê. Nê nuşteyî de -heta peynî- merdim hêvî keno ke kek Nadir bidîyo naskedişî. Gelo kam o, çi kar keno? Yanî merdim vano: ‘Kek Nadir, nuştoxêko pîl o, yan sîyasetmedarêko pîl o yan jî kesêko pîl o’ û hêvîya medimî ke mîyanê nuşteyî de bidîyo naskedişî. Feqet kek Nadir, ma nas nêkerd. A hêvîya ma uca mende.”
Mi zî wina cewab da:
“Xocam,
Gereka bi çimê hîkaye bêro wendiş; temamen hîkaye. Yanî ‘nuşte’ nîyo! Hîkaye de, komelî dir têkilîya nuştoxêk nîşan dîyena. Hetêk ra, cuya rojane de rewşa ke nuştox keweno ci, ma vajin, nuştoxî senî zêhn de xorîn de şinê, kewenê mîyanê tefekurê xorînî ke dinyaya teberî ra îzole benê, wina sade, bi ziwanêko zaf naîf nîşan dîyayo.
Kek Nadir komelî temsîl keno, eke hîkaye de flû nêbo, sey filankesî bidîyo şinasnayiş, a game hetê hunerê edebîyatî ra ‘tîp’ herimîyeno. Temsîlîyetê ci keweno tehlûke.
Ena hîkaye de, tema, esas dîyalogan de, teswîranê vatoxî de xwu nîşnan dana. Yanî nuştoxê ke hîkaye nuşta (ma vajin Roşan Lezgîn) û nuştoxo ke hîkaye de nameyê ci ‘Roşan’ o, eynî nêbenê. Analîzê edebîyatî de eynî kes hesab nêbenê. Hîkaye bi fekê kesê yewinî qisey bena, o kes zî nameyê ci ‘Roşan’ o. Û wina aseno ke nuştox o.
Xulase, gereka keso ke hîkaye de yo, sey qehremanê hîkaye qebûl bibo, neke nuştoxo rastîn.”
Wendoxî wina cewab da:
“Mi nêzana ke nuşte derheqê çî de yo. Loma hêvîyêka anîne virazîya. La peynî de mesela fam bena.
Yanî nuşteyê to yê nê peyinî ke blog ra weşanîyenê, hetê babete ra ciya yê, loma gere merdim verî coy bizano ke mijar çi yo û o gore biwano. Yanî nuşteyêko cidî bi hêvîyê huyayişî biwanîyo tehm nêgêno yan zî hîkayeyêk -sey na hîkaye- bi psîkolojîyêko cidî biwano yewna hêvî însanî dir virazîyena.
Mesela vizêrî, mi nuşteyê derheqê "yûnanîyan û farisan" de wend. Yanî reyna hêvîya mi nuşteyêko wina cidî bi.”
Mi zî wina cewabê enê mesajê peyînî da:
“Xocam, mi ti fam kerdî. Labelê xaseten hîkaye de, mimkun nîyo ke sere de merdim vajo ‘ena hîkaye ya’. Ma vajin, resam resmê saye virazo, dês a bialiqno. Eke bin de binusno, vajo ‘Ena say a, sûr a, tehmê aye miz o, saya filan baxçeyî ya…’ senî ke nêbeno, hunerê edebî de zî nêbeno. Feqet Blog de, kategorî estê: Edebîyat, Kitabî, Nuşteyî, Ziwan
Nînan ra, nuşte kamcîn kategorî de bo, gereka wendox a çarçewa de bihesibno. Yewna çî zî, zafê nuşte û hîkayeyan bi yew wendiş, tavilî xwu nêkenê viran û teslîmê wendoxî nêbenê. Wendoxî ra eleqeyêko bineyna xorîn, bineyna zêde û biteferuat wazenê...”
____________
Mi bi destûrê hevalî eno diyalog tîya de weşana.