Sûreya Kehfî ra qisayêk

Zafê reyan merdim nêeşkeno her çî tam raşt bivîno, raşt fam bikero, raşt bizano, raşt îdraq bikero…

Tayê çî, seba ke hîkmet tede esto, seba ke sergirewte yê, seba ke mana akerde nîya, coka eqlê ma aciz o ke esl û esasê ci, mahîyetê ci bizano. Yanî seba famkerdişî zanayişê ma qîm nêkeno.

Tayê çî estê, seba ke a game ma mahîyetê ci nêzanê coka ma xelet fam kenê. Yanî seke ma dîyo yan şinawito, eslê xwu de o qayde nîyo. Badê ke ma mahîyetê ci mûsenê, hema newe mesela ma rê zelal bena.

Tayê çî zî estê, bi zanayiş tewirêna yenê nîşandayiş; enê çî hîna zaf sîyaset de benê. Çimkî sîyaset bi xwu sinetê hîleyan o! Qismêko muhîm yê hereketê sîyasî yan kesê sîyasî, seba ke biresê hedefê xwu zafê reyan bi zanayiş esl û esas û mahîyetê îşî nimnenê yan zî bi yewna hawa nîşan danê. Heta ke merdim pê hesyeno, Hasil Mûsil ra vîyareno!

Neke tena hereketê sîyasî yan zî kesê sîyasî winî kenê, zafê reyan merdimê sadeyî zî eşkenê seba amancêk xwu yan zî vate û hereketanê xwu tewirêne nîşan bidê yan zî qesten yewna hawa têwbigeyrê.

Quran de Sûreya Kehfî de çar qisayî estê; a verêne ayeta 9. ra hetanî 25. qisaya Eshabê Kehfî ya, diyine ayeta 32. ra hetanî 42. derheqê di merdimanê wayirê rezan de ya, hîrêyine ayeta 60. ra hetanî 82. mîyanê Mûsayî û Xizirî de vîyarena û çarine zî ayeta 83. ra hetanî 98. derheqê Zulqarneynî de ya.

Qisaya ke mîyanê Mûsayî û Xizirî de vîyarena, seke mi va, seba têkilîya mîyanê ma însanan yew nimûneyo zaf balkêş o. Çimkî eynî çî zaf ameyê ma hemîne sereyî ser de. Ma vajin, tayê vateyî, tayê hereketî/reftarîyî estê, seba ke ma a game mahîyetê ci baş nêzanê, ma xelet fam kenê. Badê pey gama ke ma mahîyetê ci mûsenê, hema ma têvejenê ke verê cû ma xelet fam kerdo. La Homa zano, belkî zaf çî estê ke heta bi heta heşê ma de xelet manenê…

Qisaya ke mi va, Quran de Sûreya Kehfî de mîyanê Mûsa pêxamberî û Xizir eleyhîselamî de vîyarena, mi mealê ci kirdkî de winî amade kerd:



Bi nameyê Homayê rehman û rehîmî

(…)

60. Wextêk Mûsayî xortê xwu ra vatbi "Ez nêvindena nêarisîyena; ez xwu resnena heta cayê ke her di deryayî resenê pê, nêbo ez do bi serran rayir şêrî."

61. Her di gama ke resayî cayê ke di deryayî resenê pê, înan maseyê xwu kerd xwur vîr ra. Maseyî derya de rayirêk girewtbi şibi.

62. Gama ke [cayê pêresayişê xwu ra] vîyartbî şibî Mûsayî xortê xwu ra va "Areyîya ma biyare. Heqîqeten rîyê ena raywanîya ma ra [epey] zehmetî ameyî ma sereyî ser de."

63. [Xortî] va "Ehe, to dî! Gama ke ma xwu zinar de setirnabi mi mase kerd xwu vîr ra. Şeytanî ra teber kesî o mi vîr ra nêkerd. Ey bi hawayêko heyret behr de rayirê xwu girewtbi şibi."

64. Mûsayî va "O ke ma ci geyrayne o bi." Tavilî rêça xwu ro apey ageyrayî.

65. Welhasil înan qûlanê mi ra yew qûl dî ke ma hetê xwu ra ci rê yew rehmet (wehyî û pêxamberî) dabi, ancî ma hetê xwu ra îlmêk mûsnabi ey.

66. Mûsayî ey ra va: "Seba ke ez raştîye bivînî, çiyo ke to rê mûsnîyayo ra ti yew zanayiş bimûsnê mi, ez bibî tabiê to?"

67. Va: "Raşta ci ti nêeşkenê mi dir sebir bikerê."

68. "Çiyo ke ti nêeşkenê [mahîyetê ci] fam bikerê ti do senî ci rê sebir bikerê?"

69. Mûsayî va: "Înşalah ti do mi wayîrê sebrî bivînê. Ez bêemrîya to zî nêkena."

70. [Qûlî] va: "Eger ti bibê tabiê mi, heta ke ez melumat nêdî to, ti derheqê ê çî de mi ra pers meke!"

71. Enê ser o rayir şîyî. Nîhayet wexto ke weniştî keştî, ey [Xizirî] keştî kerde qule. Mûsayî va: "Ti seba ke şarê xwu bixeniqnê to a kerde qule? Heqîqeten to karêk kerd ke xesara ci zaf pîl a!"

72. [Xizirî va:] "Mi to ra nêva ti nêeşkenê mi dir sebir bikerê?"

73. Mûsayî va: "Seba çiyo ke mi kerdo xwu vîr ra, mi meşeqizne, karê mi de mi rê zehmetî meveje."

74. Ancî rayir şîyî. Nîhayet gama ke raştê yew tutî ameyî, [Xizirî] tavilî o kişt. Mûsayî va "To yew cano pîr û pak, bê ke vera yew canî de bo (bê ke o kesî bikişo), to o qetil kerd ha! Heqîqeten to karêko xirab kerd!

75. [Xizirî va:] "Mi to ra nêva ti nêeşkenê mi dir sebir bikerê?"

76. Mûsayî va: "Eger tiya ra pey ez to ra çiyêk bipersî êdî mi dir hevaltî meke. Heqîqeten hetê mi ra, ez resaya peynîya mazeretî."

77. Ancî rayir şîyî. Nîhayet resayî şarê yew dewe û înan ra nan waşt. La şarê dewe xwu nêda meymandarîya înan ver. Welhasil uca raştê yew dêsî ameyî hema ke rijîyayêne. [Xizirî] tavilî o kerd raşt. Mûsayî va "Eke to biwaştêne helbet to vera ney de yew heq girewtêne."

78. [Xizirî] wina va: "Aha eno, aqitîyayişê mabeynê min û to yo. Nika ez do mahîyetê çîyê ke to înan rê sebir nêkerd vajî."

79. "A keştî estbî ya, a, yê feqîran bî ke xwu rê derya de xebitîyayêne. Mi waşt ez ci rê qisûrêk virazî. [Çimkî] înan dima yew padîşayo ke her keştî[ya saxleme] xesb kerdêne estbi."

80. "Eke ma bêrin tutî, dadî û babîyê ci kesê bawermendî bî. Enê ra ma tersayî ke [tut] înan fehşîtî û nankorîye de xerq bikero."

81. [Dewam kerd va:] "Bi eno qayde ma waşt ke Rebê înan herinda ci de wa ey ra pakêr û hîna merhemetin bido."

82. "Eke ma bêrin dêsî, şaristan de yê di tutanê sêwiran bi; binê ci de zî yew xezînaya aîdê înan estbî; babîyê înan zî merdimêko baş bi. Rebê to waşt ke, ê her di tutî key biresê kewnê xwu û wa Rebê to ra sey rehmetêk xezînaya xwu vejê. Mi eno zî xwuvero nêkerdbi. A wina, mahîyetê çîyê ke to derheqê înan de sebir nêkerdbi eno yo.

(…)