Roşan Lezgin

Tirkî de yew îdyom esto, vanê “gırgır geçmek”, manaya ci zî “yewî dir tinaz kerdiş, pê henekî kerdiş, mesxere kerdiş, cidî nêbiyayiş” o. Meselaya enê îdyomî zî esta. Vanê, merdimêk zaf nargîle şimeno. Peynî de beno nêweş. Doktor ci rê nargîle qedexe keno. Mêrik bineyke beno weş, şino qehwe. Bêrîya nargîle keno la doktorî vato gereka ti nêşimê. Qehwecî ra nargîle wazeno, vano “Yew nargîle bide mi la wa bê tonbek û titûn bo.” Qehwecî nargîleya venge, bê tonbek û titûn, bê adir dano ci. Mêrik sereyê marpucî keno xwu fek, kuf-kuf-kuf nefes anceno. Awa zereyê nargîle ra “gir gir gir” veng vejyeno. Rojêk qehwecî vano “Bimbarek, eno çi qeyde şimitişê nargîle yo? Ne tonbek, ne titûn, ne adir, ne dû! Ti heta şan gir gir gir veng vejenê. Eno çi kar o?” Mêrik vano “Derdê mi dû nîyo, ez xwu rê ha girgirê ci de.” Uca ra pey ena qale miyanê tirkan de bena îdyom, coka vanê “gırgır geçmek.”  Neslê nikayî nêzanê la zemanêk yew kovara mîzahî-karîkaturî estbî, enê îdyomî ra îzafeten nameyê ci “Gırg...

Salone de sereyî heme gewr kenê; zafê înan îşkencexaneyan ra viyartê, por û herdîşe peyê beran de kerda sipî. Kurdistan nêxelisnayo la nêrijnayo zî, çi kerdo bi xwu kerdo. Panelîstan qisey kerd, dore ameye beşdaran ser, çend kesan fikrê xwu va. Mi dî Çingiro ke ê rojan verê Çekdarî de kewto kar û vano qey paştîya xwu daya dêsê bedenê Diyarbekirî, wurişt payanî, sey şêrê harî irra porsipîyan ser, bi gişta xwu ya îşaretî binê erdî nîşan da, va: -Siz var ya siz! Kelaynak kuşları gibisiniz, yok olup gideceksiniz… To vatê qey Çingirî beng werdo, kef û kepûr fek ra perrayne, hesabê Çekdarî ser o heqaretê dinya varnayî porsipîyan ser. La Homa pîl o! Zaf ser de nêşi, dêso ke Çingirî paştîya xwu daybî ci rijîya. Çerx vindert, dewran vurîya. Çingirê ma şi miyanê ê porsipîyan de nişto ro. Ne piyanz werd ne fek veşa!...  

Miyanê suhbetî de persa va: - Heyatê xwu de çiyo ke tewr zêde to ci ra heyret kerdo çi yo? Mi bêteredut va: - Ez heyret manena ke senî hende asan bi miletî yeno kaykerdiş!

Ez hema newe eskerî ra terxîs bibîya. Bî hîris û hîrê serrî. Yew hevalê mi semedê şamî ez wesênaya keyeyê xwu. Ez şiya. Babîyê ci serê sedirî de ronişte bi. Dadî û waya ci ya ezebe ke emrê aye heştês filan estbi zî sifre kerdêne raşt ke ma rê şamî biyarê. O miyan de babîyê hevalê mi kewt miyanê yew mesela. Mi zî xwu rê bi dîqet goş da ser. Va “Zemanêk min û hevalêkê xwu ma bi şirîkatî dikanê terzîtî akerd. Mi va ez ey biceribnî hela destê ci pank o yan nê.” Ewnîya mi ra, va “Ti zanê mi se kerd?” Eza feqîrê Homayî ça ra bizanî se kerdo. Mi nêzana ez vajî se. Ez wina pa menda. Dewam kerd, va “Mi mexsûs yew panc paqnot vist erd û ez vejîyaya teber. Mi va, eger mi ra vajo mi pere war de dîyo, merdimêko saxlem o. Eger veng ci ra nêvecîya, çirûg o.” Mi meraq kerd, dê hela se biyo. Va “Çend rojî badê cû, ena rey mi yew des panqnot eşt war. Ancî veng ci ra nêvejîya. Çend rojî ser de şî, ena rey mi yew pancas panqnot serê dezgeyî de na ro. Mi meqes na ser û ez şiya teber. Bineyke badê pey ez ag...

Zafê reyan ez ferq kena, çiyo ke ez vînena û çiyo ke tayê merdimî vînenê, tam eksê yewbînî yê. Ena rewşe yew mesela ana mi vîr. Ez hema dades serre biya, mi fekê kalikê xwu ra şinawitbî.  Vanê merdimêk di lajanê xwu semedê wendişî şiraweno Îstanbul. Wexto ke tehtîlê hamnanî de yenê keye, babî yewî fer keno, ci ra perseno, vano: - Lajê mi, Îstanbul de kes nimaj keno? Laj vano: - Bawo, şarê Îstanbulî heme nimaj keno, camîyan de ca nêmaneno. Dima babî şino lajê bînî ra eynî çî perseno. O zî vano: - Bawo wulay Îstanbul de kes nimaj nêkeno. Hasilî kelam, hişê kamî çî ser o bo, tenya ê vîneno, ê zano.

Ê rojan ez şibiya Çewlîg. Ez û tayê hevalî ma şan de xwu rê yew kafe de roniştî, suhbet kerd. Hevalê erjaye yê, ez hemîne ra hes kena, ê zî mi ra hes kenê. Miyanê suhbetî de, hevalêk va “Ma ê rojan behsê to kerd, ma ti rexne kerdî. Ma va, çira zêde nênusneno, ma wazenê tim nuşteyanê to biwanin…” Herçiqas heval vajo “rexne” zî eslê xwu de eno rexne nîyo; telebkerdiş o, waştiş o. Hem mi ra hes kenê, hem zî dildarê ziwan û edebîyatê ma yê, coka heqê înan esto ke hîna zaf nuşteyan biwazê. Enê tewir waştişî keyfê her nuştoxî anê, helbet keyfê mi zî ard. Çimkî merdim wazeno nuşte û eserê ci bêrê wendiş, teqîb bibê, rewac de bê. La ez yê xwu raşt vajî, ez bi xwu îlla semedê tetmînkerdişê wendoxan nênûsnena, derdê mi o nîyo. Nûştiş, xwu rê bi xwu miyanê zerrîya mi ra yeno, ez nuştiş ra keyf gêna. Gama ke ez nûsnena, ez vana qey o wext ez bena ez. Wexto ke ez nûsnena, ez nêvana îlahîm keyfê wendoxan biyarî, la ez zana nuşteyê mi yenê wendiş coka ez wendoxan zaf cidî gêna, xwu ra zanayêr û zekîy...