Grûba Vateyî Unîversîteya Artuklu de

Prof. Qedrî Yıldırım (1959-2021) dewanê Licê ra yo, hemşerîyê min o. La min û ey ma serra 2004 de yewbînî şinasna. Beledîyeya Diyarbekirî bi munasebetê “Rojanê Edebîyatî” yew Tehran ra yewe zî Kabul ra di nuştoxî dehwet kerdbî. Enê nuştoxan tenya bi Farisî zanayne. Beledîye geyrayne ke înan rê tercuman peyda bikero. Bi eno munasebet înan veng da mi, veng dabi mamosta Qedrî zî. Ey o wext Fakulteya Îlahîyatî ya Unîversîteya Dîcle de derse dayne. Seba ke Farisîya mamosta Qedrî kêmî bî, mi tercumanîya ê her di nuştoxan kerde. Uca ra pey samîmîyetê min û mamosta Qedrî dest pê kerd. Êdî tim ameyne bufeya mi. Ma suhbet kerdêne. Dima, min û mamosta Qedrî ma çend reyî piya Diyarbekir de konferansî dayî, ma piya şiyî sempozyumê Unîversîteya Hekarya zî. Axirî, heta ke nêkewt siyaset mabeynê ma zaf weş bi. La badê ke kewt siyaset, eger ey mi rê telefon nêkerdêne, mi persê ey nêkerdêne.

Seke yeno zanayiş, kanalê televîzyonê dewlete TRT6 semedê weşana Kurdî roja 01.01.2009 de abi. Dima, 10.12.2009 de Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî de “Enstîtuyê Ziwananê Zindîyan” abi. O miyan de, profesorîya mamosta Qedrî ke bi neheqîye ameybî vindarnayiş, ameye tesdîqkerdiş û sey midûrê enê enstîtuyî û hetkarê rektorê Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî ame tayinkerdiş. Bi eno qeyde, Unîversîteya Artuklu de perwerdeyê Kurdî vera-vera dest pê kerd. Dima, qismê lîsansî û lîsansê berzî yê Kurdî abiyî…

Labelê hereketê siyasî bi fanatîkî êrîşê enê biyenan kerd. Şan û siba vatêne “Enê projeyê AKP yê. Ferqê enê dezgeyan û qorucîtî çinê yo…” Înan yew tefildûman wuriznabi ke qet mevajê. Labelê dima, badê ke ewnîya şar înan neheq keno, şiyî Unîversîteya Artuklu de master kerd, Qedrî xoca kerd parlementerê xwu.

Wexto ke înan mamosta Qedrî û êyê bînî lînç kerdêne, mi bi her hawayî mamosta Qedrî û ê destek kerdî. Mi sere ra bi yew hawayo pozîtîf hem ewnîya TRT6 ra hem zî Enstîtuyê Ziwananê Zindîyan ra. Fikrê mi eno bi: Ziwanê ma rê feydeyê enê biyenan esto, gereka ma enê firsendî ra îstîfade bikerê. Mi eşkera lehê enê çiyan de nuşteyî nuştî, mi roportaj da TRT6, mi derheqê her biyena ke Unîversîteya Artuklu de biyêne de xeberê pozîtîfî viraştî. Bi eno qeyde, partîzanê hereketê siyasî yê çekdarî mi ra zaf hêrs biyî. La mamosta Qedrî û mamostayê bînî ke seba Enstîtuyê Ziwananê Zindîyan yê Unîversîteya Artuklu ameybî tayinkerdiş, ena helwêsta mi ra zaf keyfweş bî. Coka înan çend reyî ez dawet kerda, mi mamosta Qedrî û rektorî dir îstîşare kerd.

Gama ke qismê lîsansî abi, înan mi rê teklîf kerd ke ez unîversîte de bişixulîyî. Seba ke o wext dîplomaya min a lîsansî çinê bî, ê geyrayî ke yew formul bivînê, heta ke dî zî.

Enê îstîşareyan ra yewêk de, mi înan rê teklîf kerd ke Grûba Xebate ya Vateyî yew kombiyayişê xwu Unîversîteya Artuklu de bikero. Ez o wext endamê Grûbe biya û ez bi yew hawayo zaf aktîf Grûbe rê şixulîyayne. Îstîşare de, mi derheqê Grûba Xebate ya Vateyî de malumat da. Keyfê înan ame. Înan qebûl kerd, va “Ti key vajê, ma amade yê ke Grûbe bêro unîversîteya ma de kom bibo. Mesrefê werdî û otele ma danê.”

Badê ke mi eno garantî kerd, kombiyayişê 19. yê Grûbe (21-24.04.2011) de mi teklîf kerd ke ma Unîversîteya Artuklu de kom bibê. La tayê kesî bi fanatîkî vera enê teklîfî de vejîyayî. Mesela, Deniz Gündüzî va “Unîversîteyan de akerdişê beşê Kurdî projeyê AKP yo. Qey ma benê AKPeyî?” Deniz û yewna endamê Grûbe hêrs biyî. La êyê bînî bêveng mendî. Esas sey her wextî paweyê Malmîsanijî mendî. Dê hela o vano se, ê zî o gore, meylê xwu diyar bikerê!

Mi va “Eke ma şêrê, do ma rê zaf feydeyê xwu bibo. Ma eleqedar nêbê, tayê bînî do herinda ma dekerê…” Enê ser o Malmîsanijî fikrê xwu beyan kerd. Va “Eger ti eşkenê organîze bikerê ma yenê.” Xwura eke Malmîsanij vajo temam, Grûbe ra keso ke zidê fikrê ey de çiyêk vajo, çinê yo.

Êdî mi xebere da mamosta Qedrî ke Grûbe do bêro. Ey zî va “Şima key vajê, ma amade yê.”

Nizdîyê ke do Grûbe kom bibiyêne, rektorê unîversîte Prof. Serdar Bedii Omay teklîf kerd ke wextê kombiyayişî de wa Grûbe derheqê Zazakî de, derheqê xebatanê xwu de yew konferans zî bido. Ancî, teklîf kerd ke ez derheqê edebîyatê Zazakî de yew kitab amade bikerî, ê do sey unîversîte biweşanê. Xwura dima mi bi nameyê “Edebîyatê Kirmanckî ra Nimûneyî” yew kitabo bihecim amade kerd. Mi nameyê mamosta Qedrî û Îbrahîm Bingölî zî ser o nuşt ke destê înan xurt bo. Çimkî vera înan de her hetan ra yew muxalefeto zaf çirkîn estbi. Rektor Prof. Dr. Serdar Bedii Omayî enê kitabî rê yew teqrîz zî nuşt û înan o kitab nameyê Unîversîteya Artuklu ser o weşana.

Mi semedê konferansê ke mamosta Qedrî û rektorî waştbi, xebere daye Malmîsanijî la roja badê, Îhsan Esparî mi rê telefon kerd. Va “Konferans de Malmîsanij, M. Uzun û ez, ma qisey kenê. Mehmûd Nêşite zî moderatorîya ma keno.” Yanî, înan ez sîl kerda!

Helbet mi rê giran ame. Gelo ez nêeşkayne çend kelîmeyan biyarî têhet û konferans de qisey bikerî? Yan zî, qey ez nêeşkayne înan rê moderatîye bikerî? Mi ser ra yenê unîversîte de kom benê, konferans danê, la pay geyrenê mi ser!

Raşta ci, înan tim wina kerdêne. Tim keda mi kerdêne vindî. Ser de zî ez tehqîr kerdêne. Bi eno qeyde gelek nimûneyî estê. Ez dima çend nimûneyan qal kena. 

Ez se bikerî? Ez fikirîyaya, mi va, fek Grûbe ra veradî. A şewe, ez heta serê sibayî nivîna xwu de şiya û ameya. Ez fikirîyaya, mi ewnîya ke eno firsend seba mucadeleyê ma yê ziwanî zaf muhîm o. Coka mi seba xatirê mucadeleyê ziwanê ma, sey êyê bînan, mi eno hereketê înan zî eşt xwu zere.

Netîce, ma şiyî Mêrdîn. Ê merdimanê ke vera şiyayişê Grûbe bi Unîversaîteya Artuklu de vejîyaybî ra yew fikrê xwu rê sadiq mend, nêame. Labelê Deniz Gündüzî tifê xwu lişt, ame. Seke mi cor de qal kerd, verê cû bi şîdet red kerdbi. Endamê Grûbe pêro şahidê enê biyenan ê.

Destpêkê konferansî de rektorî qisey kerd. Dima mamosta Qedrî qisey kerd. Dima zî Malmîsanij, M. Uzun û Î. Esparî konferans da. Xwura Mehmûd Nêşiteyî zî moderatorîya înan kerde. Mi zî milê xwu şikit, ez pay geyraya xirûrê xwu ser, mi fotografê înan antî, mi rojnamegerîye kerde, mi xebere viraşte û Zazaki.Net de weşana. Yanî mi reklamê înan kerd.

Kombiyayişê ma di rojî û helêk dewam kerd. Axirî ma otele de rakewtî, ma nanê xwu werd, çay û qehweyê xwu şimit. Roja peyîne ma do hela şanî bişiyêne bajaro antîk Dara, ma do bişiyêne Deyrulzehferan ziyaret bikerdêne. Roniştişo tewr peyîn de ke tim derheqê kombiyayişî de û kombiyayişê ameyeyî de her kes fikrê xwu vano, serekanê Grûbe qisey kerd. La derheqê kombiyayişo ke ma tede bî de tu kesî yew qale nêvate. Çimkî înan çi çiyo pozîtîf bivatêne, şiyêne hesabê mi ser!

Êdî saeta ma biyêne de, ma vejîyayne ke şêrê Dara. Munzur Çemî natûwet ra tayê çî-miyî vatî, sey qala peyîne, va “Ma hevalanê ma yê Diyarbekirî ra şîkayetçîyîme.” Ey ena qale mi ra vatêne. Helbet Malmîsanijî pê dayne vatiş. Malmîsanij bi destê yewî dano yewnayî ro!

Mi va “Ma ameyê peynîya kombiyayişî, ti hema qala xwu vanê! Dê vaje, şîkayetê şima çi yo?” Munzur Çemî va “Saeta ma temam a. Kombiyayiş qedîya.” Mi ancî va “Ma siba Diyarbekir de kom bibê. Çi şîkayetê şima mi ra esto vajê, ez bizanî.” La kesî cewab nêda.

Hende endamanê Grûbe ra tu merdimî îtîraz nêkerd nêva “Hey mibarekan! Roşanî eno kombiyayiş organîze kerd, şima ardî unîversîte de kerdî meyman. Şima konferans da. Şima ca nêda Roşanî. Peynîya kombiyayişî de zî, herinda teşekurî de, şima qey heqaret bi Roşanî kenê?”

Kesî ra pitî nêvejîya! Nika zî kes nêeşkeno Malmîsanijî ra çiyêk vajo. Eke nê, senî hende heqaret û îftîrayê Malmîsanijî kovara Vateyî de weşanîyenê? Wina bizanê, tu keso ke vera Malmîsanijî de vejîyo, yan ey rê îtîraz bikero çinê yo. Tam serok Stalîn!

Oxro ke heme kombiyayişan de, kamî kombiyayişî rê yew xizmeto qijek zî bikerdêne, mesela, eke yewî qirtasîye de tayê kaxidî ma rê fotokopî bikerdêne bîle, Îhsan Esparî nameyê Grûbe ser o bi yew ziwano dîplomatîk dergûdila sipasdarîye kerdêne. La eno kombiyayiş de, ma fek sipaskerdiş ra veradê, înan heqaret bi mi kerd. Vera mamosta Qedrî û rektorê unîversîte de ez bêqîymet nîşan daya. Labelê ancî zî seba mucadeleyê ma yê neteweyî, seba xatirê mucadeleyê ziwanê ma, mi heme çî qurtna.

Dima Qedrî xocayî veng da mi. Va “Seba ke ti ma dir bişixulîyê, ma yew formul dîyo. Bêre dest bi kar bikere.”

Formulê înan zaf munasib bi. Înan ez Medreseya Zîncîrîye de nîşan dayne, la ez do Enstîtu de bişixulîyayne. Çimkî unîversîte Medreseya Zîncîrîye texsîsê Enstîtuya Ziwananê Zindîyan kerdbî.

Mi mamosta Qedrî û rektorî ra va “Zor medê formulan. Xwura çimê her kesî şima ser o yo. Wa rîyê mi ra kes şima rê yew qisûr peyda nêkero. Mamosta Malmîsanijî bigêrê.” Înan va “Eke ma vajê, do bêro?” Mi va “Şima vajê.” Enê ser o, înan Malmîsanij ard unîversîte.

Ez bi ameyişê Malmîsanijî zaf keyfweş biya. Mi xwu rê va, ma do xebata ziwanî de zaf aver şêrê. La zaf dewam nêkerd, keyfweşîya mi qursaxê mi de mende!

Malmîsanijî mamostatîya unîversîte xwu rê kerde meterîs û bi her hawayî, îllahîm zî bi fealîyetanê binkî eleyhê mi de şixulîya. Ancî zî mi semedê xatirê mucadeleyê ma yê ziwanî, seba ke bêaqûbetîye nêkewo ma miyan, mi xwu bêveng kerd. Mi hem xebata xwu ya vetişê rojnameyê Newepelî, kovara Şewçila, Weşanxaneyê Roşna û Zazaki.Net dewam kerd, hem zî ez beşdarê kombiyayişanê Grûbe biya. Ez heta ke eşkaya mi deyax kerd. La qala verînanê ma ya, vanê “Bierz erzê xwu paweno, bêerz vano qey ey ra terseno!”