Îftîrayê Malmîsanijî

Malmîsanijî hûmara 72. ya kovara Vateyî de bi sernameyê Derheqê Kirmanckî de Çend Îdîayê Bêbingeyî, hûmara 73. de zî bi sernameyê Zurnameyê Roşan Lezgînî di heqaretnameyê ke bi îftîrayan nusîyayê, dayê weşanayiş. Her diyan de zî raşteraşt şexsîyetê mi kerdo hedef û bi yew uslûbo çirkîn îftîrayî eştê mi ser. Nuşteyo diyin de êdî otokontrolê xwu temam kerdo vindî, e-mailê ke ma des-panciyes serrî ra nat înternet de yewbînan rê şirawitê ra tayê çiyî mûçinik kerdê û wina pespaye têdima rêz kerdê. Çend cumleyan ra reyêk bi terzê propaganda çekuya zûrkerîye, çekuyanê heqaretî semedê mi tekrar keno.

Ez enê vajî, Malmîsanij o kes nîyo ke merdim bieşko ey dir yew suhbeto normal bikero. Qiseykerdişê ey, muameleyê ey tim wino yo. Keso ke bi nuştiş enê çiyan vajo, şima êdî qiseykerdişê ey xîyal bikerê. Tim bi miqlatikan qisey keno, her xebera ci yew xincere; her firsend de kuweno merdimî wa! Eger merdim yew çiyo ke hesabê ey gore nîyo vajo yan yew vateyê ci rê îtîraz bikero, Malmîsanij xwu keno delu! Eke ti vera Malmîsanijî de bivejîyê, xwura tam beno xezeb.

Werrekna mi Malmîsanij nêşinasnayne û yew deme ma piya nêşixulîyayne. Ez nameyê xwu ser o zaf fedî kena ke Malmîsanijî dir dekewta miyanê enê minaqeşeyî. Eno minaqeşe nîyo, rezalet o! La ez mecbûr menda ke cewab bidî. Eger ez xwu mudafea nêkerî, şar do vajo qey Malmîsanij raşt vano.

Badê ke Malmîsanijî hûmara 72. ya kovara Vateyî de bi sernameyê Derheqê Kirmanckî de Çend Îdîayê Bêbingeyî heqaretname nuşt, mi zî sey cewab tayê çiyî nuştî û bi sernameyê Bêtehemulîye keyepelê Zazaki.Net de weşana. Gelek kesê nîyetpakî enê minaqeşeyî ra aciz biyî. Seba ke micadeleyê ma yê ziwanî hîna zaf zirar nêvîno semedê sulhî kewtî miyan ke minaqeşe derg nêbo. Mi va “Ez her tewir feraxetî rê amade ya.” Mesela, teklîfê hevalan ser o mi nuşteyê xwu Zazaki.Net ra wedart. La Malmîsanij nêvindert!

Malmîsanij ne ewnîyeno emrê xwu ra, ne nameyê xwu ra şermayeno, ne ewnîyeno ehwalê ziwan û miletê ma ra, wina zit bi egoyê xwu girewto, ez xwu rê kerda reqîb û misêwa heqaret bi şexsîyetê mi keno. Ti vanê qey hema desserre yo, Dêrey de tutan dir danê pêro. Çi qale yena fek apey nêdano. Sewîye û uslûb, ziwano ke şixulneno, ma fek medenîyet ra veradê, edeb û terbîyeyê ziwanê kuçeyî ra zî bêter o. Bi yew ziwano hende agresîv nusneno ke cumleyanê ci ra dişmentî, fitnetî rişîyena. Hawayê xîtabê ey tam psîkolojîyê kesê sûcdarî. Êy wina yo, keso ke bineyke eyna bidiyo verê rîyê ci û xwu bivîno, xwu keno delu. Keso sûcdar, çiyo ke ey bi xwu de mewcûd o, erzeno muxatabê xwu ser ke belkî xwu heqdar vejo. Keçelo nameyê mi nameyê to, kelawa mi sereyê to! Malmîsanij xwu rê vano qey do mi xirab nîşan bido, mi bêîtîbar bikero. La ez enê vajî, oyo ke çamûr bierzo, verî destê ey bi xwu benê çamûrin.

Malmîsanij îftîra keno.  Mesela, yew suhbetê mi çime nîşan dano û vano “Roşan Lezgîn vano nameyê ‘kirmanckî’, nê serran xo rê yewî Swêd de viraşt” (Vate-72, r. 11). Badê ke ena îftîra erzeno mi ser, êdî mi keno zûrker û bi yew uslûbo pespaye vano “Roşan Lezgîn hîna (hema) maya xwu ra nêbîbî şarê Dêrsimî xo ra vatêne kirmanc.”

Labelê vîdeo de îsbatkerde yo ke mi bi eno qeyde yew vate nêvato. Ez vana:

“Îcar ji bo ziman jî dibêjin Kirdî, Kirmanckî, Dimbilî, Zazakî (…) Eviya teşqeleyek derxistiye. Kirine du nav. Li her derê, tu mêze dikî, gereka tu Kirmanckî binivisînî, di nava parantezê da jî Zazakî binivisînî. Kirmanckî, li hinek derên Dêrsimê hatiye gotin. Dibêjin em kirmanc in, zimanê ku em pê qise dikin jî Kirmanckî ye.”

Suhbeto bîn de zî ez vana:

“Bi rastî ev navê Kirmanckî van salan ji xwu ra yekî li Swêdê, ewa dibê ez her tiştî dizanim, li ser me hate ferzkirin.”

Keremê xwu ra vîdeo goşdarî bikerê, çiyo ke Malmîsanij vano fekê mi ra vejîyayo?

https://www.youtube.com/watch?v=SqP8e9lMy6M

Ez nêvana nameyê Kirmanckî çinê biyo. Ez tenya îtîraz kena ke çira nuştiş de sey “Kirmanckî (Zazakî)” nusnenê. La Malmîsanij, hem kîseyê xwu ra vateyo bêbinge virazeno dekeno mi mil de, yanî îftîra keno, hem zî vano “La nê vateyî temamen bêbinge yê, esl û feslê înan çin o.” Nika ez Malmîsanijî dir senî minaqeşe bikerî? Ez senî bieşkî xwu bidî famkerdiş?

Malmîsanij heqaretnameyê xwu yo diyin de vano “Mi qalê meselayanê şexsîyan, şexsîyetê kesî, karakter û exlaqê kesî nêkerdbi çunke çîyo ke ez eleqedar bîyêne şexsîyetê kesî nêbi, ziwanê ma bi.” (Vate-73, r. 9). Qey ziwan wina minaqeşe beno?

Mi serra 2018 de yew nuşteyê xwu de wina nuşto:

“Yewna kesî, melumat û îstatîstîkê ke mi yew roportaj de derheqê Newepelî de dayê, seba ke negatîfîze bikero, yan zî seba ke dekero binê hukmê kitabê miqedesî wina nuşto: "… ma kesê ke ewro nusenê, ma heme 'Palto'yê kovara Vateyî ra vejîyayê.’21 Palto? O kes [Weysel Yıldızhan] neke palto belkî ‘cêb’ê paltoyî ra vejîyayo, ez nêzana. Labelê qet raşt nîyo ke ‘ma kesê ke ewro nusenê’ paltoyê Vateyî ra vejîyayê. Mesela, îsbatkerde yo ke tayê kesan vejîyayişê kovara Tîrêjî ra di serrî verê cû Roja Welat (15.09.1977) de nuşto. Yewî hîna verê cû, serra 1963 de Roja Newe de nuşto.”

Cêrnot 21 de, çiyo ke mi neqil kerdo rê mi eno lînk sey çime nîşan dayo:

“http://dersiminfo.com/xizmete-ziwani-xizmete-insaniyeti-yo”

Seke lînk ra zî aseno, nuşteyo ke ez behs kena, keyepelê Dersininfo de weşanîyayo.

Malmîsanijî miyanê paragrafî ra qismo ke mi zerd kerdo qesten nîmcet mûçinik keno, nameyê Weysel Yıldızhanî dekeno miyanê partantezê goşedarî û fitnetî keno. (Vate-73, r. 28)

Oxro ke hem vateyê ke mi neqil kerdê ra, hem çimeyo ke mi dayo ra îsbatkerde yo ke ez behsê Weyselî nêkena. Nuşteyo ke ez behsê ey kena, yê Mehmûd Nêşiteyî yo. La Malmîsanij nameyê lajekî dekeno miyan ke min û lajekî pêverdo.

Weyselî Newepel de dest bi nuştiş kerd. Dima, ma şexsen zî yewbînî şinasna. Ameyo keyeyê mi zî. Ez sey birayê xwu ey ra hes kena. La netîceyê ena îftîra û fitnetîya Malmîsanijî de demeyêko derg lajek mi ra heredan mend. Mi nêzanayne çira heredîyayo. Rojêk ma yewbînan dî, hema ez pê hesîyaya. Mi ey rê îzeh kerd ke tu eleqeyê nuşteyê mi bi ey çinê yo. O zî îqna bi. Feqet Malmîsanij uca de mendo! Hişê xwu bi Roşanî xeripnayo…

Eno taktîko daîmî yê Malmîsanijî yo. Heta nika bi enê taktîkî gelek ciwanî jehrî kerdî û mi rê kerdî neyar. Ê zî vera mi de tim bêhurmetî kenê la ez caran qîymîş nêbena cewab bidî yewî. Mi nêdayo.

Ez bala xwu dana, kam eleyhê mi de şixulîyeno, kam mi rê bêhurmetî keno, miheqeq binê çengê Malmîsanijî de yo. Coka ez neheq nîya ke Malmîsanijî çimeyê ena rewşa jehrine bivînî. Vera-vera şar zîvîneno.

Malmîsanijî belayê xwu mi sawito. Badê ke ma dest pê kerd Newepel û Şewçila vetî, badê ke Weşanxaneyê Roşna ra têdima kitabî neşir biyî, Malmîsanij û tayê kesê dorê ey bi her tewir fealîyetanê binkî eleyhê mi de şixulîyayî. Dozajê fealîyetê xwu tim zêdnenê. Fealîyetê binkî ê çiyî nîyê ke merdim bieşko bianco kamera, sey fîlmê dokumanterî qeyd bikero.

Heqaretnameyanê Malmîsanijî de tu çiyo cidî ke ez vajî mi heqîqeten xeta kerda çinê yo. Heme qalûqîl, qirşûalê verê çmî yê. La yew qala ey ez zaf dejnaya. Derheqê min û babîyê mi de îftîra keno, vano “vera pîyî de şîdet goreyê kamcîn esalet û exlaqî yo?”

Zemanêk keyeyê babîyê min û birayê Malmîsanijî vera yewbînan de bî. Mabeynê înan de davîst metreyî mesefa estbi. Keyeyê yew apê mi kişta keyeyê birayê Malmîsanijî de bi. O wext keyeyê mi zî uca bi, înan ra bineyna nat bi. Mabeynê birayê Malmîsanijî û şarê mehla qet çinê bi. Babîyê min û apanê mi zî silam nêdayne ci. La badê ke mi Malmîsanij şinasna û ez pê hesîyaya ke birayê ci yo, mi ge-ge silam dayne.

Babîyê mi hîryes serrî verê cû şiyo rehmet. Çend aşmê peyînî miyane ra cêr wicûdê ey nêgirewtêne. Seba ke mi ra razî bi, ez rewna ra ciya biya zî, aşmê peyînî keyeyê mi de bi. Apê mi, eqrebayê ma her şewe ameyne keyeyê ma. Derûcîranî pêro şahid ê. Min û xanima xwu piya ma sey putekî sereyê ci şutêne. Vengê ci hema zî goşê mi de yo, ma rê duayî kerdêne vatêne “Nûrê pêxemberî çimanê şima de bo.” Mi heyatê xwu de ne babîyê xwu dir, ne xanima xwu dir, ne tutanê xwu dir, ne derûcîranan dir minaqeşe nêkerdo. A mehla de kesî nêzanayne vengê mi bîle senîn o. La babîyê min û dadîya mi sey însananê ma yê verî qîrayne yewbînan ser. Bîlasebeb qîrayne. Huyayişê ma ameyne. Ma ke huyayne, ena rey qîrayanê ma ser zî. Çiyo ke ez vana tiya ra dahîris serrî verê cû yo.

Herhal keyeyê birayê Malmîsanijî ra yewî tayê çiyî raşt-xelet Malmîsanijî ra vatê. Seke mi va, birayê ey û şarê mehla yewbînan ra qet weş nêbî. Diyalogê ma zî çinê bi. Êdî senî vato, çi vato ez nêzana. La Malmîsanijî eno bîle girewto kovara Vateyî de nuşto û îftîra eşta mi ser. Çiyo ke ey bi çimê xwu nêdîyo, fekan ra xelet şinawito, girewto qesten tadayo û kovara Vateyî de nuşto. Ma fek lekedarkerdişê şexsîyetê mi ra veradê, Malmîsanij bi eno qeyde mabeynê aîleyan de fitne vejeno, keno ke aîleyî bikewê têqirik. Xemê Malmîsanijî yo! O ho derdê Roşanî de, senî bi îftîrayan Roşanî xirab bikero.

Ez bi nameyê Homayî sond wanena ke Malmîsanij îftîra keno. Ez û babîyê xwu piya ma roja mehşerî Malmîsanijî ra dehwîdar ê.

Bêguman her keye de minaqeşe zî beno; mabeynê way û birayan de, mabeynê laj û babî de, mabeynê cînî û mêrdeyî de. Keyeyê birayê Malmîsanijî de gelek reyî minaqeşe biyêne. Mabeynê înan û derûcîranan de zî biyêne. Mi bi çimê xwu dîyo, ez bîzat şahid a. Derheqê Malmîsanijî û aîleya eya verîne de zî merdiman gelek çiyî mi ra vatê. La çiyê ke înan derheqê keyeyê Malmîsanijî de qisey kerdî rê ez şahid nîya, mi bi çimê xwu nêdîyo. Nika ez wurzî ê çiyan binusnî, gelo şima do nêvajê ena çi pespayetî ya, eno çi rezalet o?

Ma vajê ke Malmîsanijî de duşunce çinê yo, otokontrol çinê yo, Homayî o şaş kerdo. Eyla enê hevalê ke Redaksîyonê kovara Vateyî de yê, enê nuşteyê rezîlî senî weşanenê? Kovara Vateyê cayê enê tewir nuşteyan a? Biewnîyê, ez qîymîşê keyepelê Zazakî.Net bîle nêbiya ke enê minaqeşeyî uca de bikerî. Hevalê ke Redaksîyon de yê ra Nûredîn xoca û Nadîre xanime ameyê keyeyê mi, aîleya mi şinasnenê. Îhsan Espar zî aîleya mi şinasneno.

Reyêk Nadîre xanim mi dir yew roportaj kerdbi. Hevalanê redaksîyonê Vateyî zafê paragraf û cumleyê mi sûr kerdî, çend reyî tekrar bi mi dayî vetiş, hema weşana. Hende çiyî miyan ra dayî vetiş ke bitunîya qiseykerdişê mi xeripîya, zafê cumleyî wina meydan de bêmana mendî. Coka Malmîsanij miyan ra tayê çiyan mûçinik keno û heqaret bi mi keno. Xulasa, kes nêeşkeno Malmîsanijî rê îtîraz bikero. Coka ez vana Grûbe örgüt a, Malmîsanij seroko mutleq o.

Malmîsanij heqretnameyê xwu de vano “Fîlîtî, eleyhê kurdan de xebate kerdêne, bi nameyê cîya-cîyayan nuştêne. Mi seba deşîfrekerdişê ey bi nazname yew nuşte nuşt, to bi lebîyayîş û keyfweşî waşt ke bida to; mi da to, to neşir kerd! Hayrî Başbuğî ser o ê nuşteyî ra ver zî mi bi îmzaya Malmîsanijî nuşt, ez nusena; çîyo ke ez xo binimna çin o.” (Vate-73, r. 35)

Seke aseno, cumleyê ci yewbînan dir bi nakokî yê. Madem çîyo ke xo binimno çin o, eyla çira bi nazname nuşto? Û xebera mi nuşte ra çinê ya, ez senî lebiyena ke bido mi? Ez bi xwu fedî kena ke vajî Malmîsanij zûrî keno. Labelê zûrî keno. Ey nuşte mi rê şirawit. Seba ke muhtewa hesas bî û ey bi yew nameyo ciya nuştbi coka ez derheqê weşanayişî de kewta teredut. Heto bîn ra, o wext Malmîsanijî her kombiyayiş de yew endamê Grûbe ra vatêne “Yew keyepelê înternetî akere.” Çimkî Zazaki.Net dindanê ey gore nêbî, nêeşkayne her çî bi mi bido kerdiş. Çend reyî zor da ê lajekî, axirî ey zî tam o wext yew keyepel akerd. Coka mi Malmîsanijî ra va “Wa uca de biweşanîyo, ez uca ra gêna.” Ey nuşteyê xwu ê merdimî rê şirawit, ey zî weşana. La dima ancî mi teredut kerd ke ez uca ra bigêrî biweşanî. Mi nêwaştêne rîyê ê nuşteyî ra yew zirar bireso keyepelê Zazakî.Net yan zî bireso mi. La Malmîsanijî zor da mi, va “To va ez uca ra gêna, qey ti nêgênê?” A enê ser o, mi uca ra îktîbas kerd, mi çime nîşan da, hema weşana. Wexto ke mi weşana, mi nameyê Murat Bahar sey “M. Bahar” bedelna.

Nika ez persena, yew merdimo ke bi eno qeyde her çî xwu gore tado û bi zûran yewna çî virazo, îftîra bikero, ey dir qiseykerdiş beno? Ez sond wanena, çiyê ke Malmîsanijî derheqê mi de vatê, pêro wina îftîra yê, zûrî yê.

Ez nêvana mi caran çiyo xelet nêvato, yan zî ez nêvana. Mi sehwen zî çiyê xeletî vatê, nezanîye ra zî vatê. La Homa şahid o ke esla qesten  yanî bi zanayiş mi yew çiyo xelet nêvato, ez nêvana. Yew îxtîrasê mi çinê yo ke ez xwu tenezulê zûran bikerî. Zûrî vatiş, îftîra kerdiş sifetê çirkîn ê. Labelê eger merdim wurzo bi zûran, bi îftîra, bi nege, bi buhtan, bi sextekarîye, bi şeytanîye îftîra bierzo yew însanê masûmî ser û enê ser o, ê însanî bi yew hawayo nuştekî sey zûrker nîşan bido, îzetê nefsê ey bişikno, ey rencîde bikero, zûrkerîye ra hezarqat çirkîntir o; eno çî dereceyo tewr cêrin de bêexlaqî ya!

Vera heqaretî de mudafea heq o, gereka merdim xwu mudafea bikero. Helbet ez zî xwu mudafea kena, ez hiqûqê xwu pawena. La mimkun nîyo ke ez bieşkî her çiyo ke Malmîsanij vano rê bi rîpelan binusnî. La eke wextê mi bibo, tayê çiyê ke mabeynê ma de biyê, ez do binusnî. Wa îftîrayî û heqaretnameyê Malmîsanijî zî, cewabê mi zî tarîx de qeydkerde bimanê. Êdî teqdîr yê wendoxan o.