Unîversîteya Boğazîçî de Konferans

Unîversîteya Boğaziçi (Boğaziçi Üniversitesi) Îstanbul de dewamê Robert Kolejî ya, coka perwerdeyê ci bi Înglîzî yo. Tirkîye de unîversîteya tewr bi prestîj a. Ena unîversîte, îmtîhanê dekewtişê unîversîteyan de puano tewr berz ra wendekaran gêna.

Unîversîteya Boğaziçi de wendekarê kurdî zî tim estbiyê. Wendekaranê kurdan enê serranê peyînan de bi nameyê “Klûba Edebîyatê ya Zanîngeha Boğaziçiyê” yew grûbe ronaya û heta nika gelek fealîyetê edebî û kulturî kerdê. Mesela, yew kovara bi nameyê Yazınca veta û tede nuşteyê Tirkî û Kurdî weşanayê. Dima, safî bi Kurdî (Kurmancî/Zazakî) yew kovara bi nameyê Zingil weşanaya.

Endamê Klûba Edebîyatê ya Zanîngeha Boğaziçiyê

Ena Klûba Edebîyatî payîzî ez dehwet kerda ke Unîversîteya Boğaziçi de yew konferans bidî. La ez meşgûl biya, mi va ez nêeşkena bêrî. Emser sibat de ez dehwet kerda. Mi ewnîya ke gelek israr kenê, mi va ez do wesarî bêrî. Roje kewt ver, weçînayiş kewt ver, natûwet ra ge karê mi vejîya, ge salona unîversîte dekerde bî. Zaf çiyî kewtî mabeyn la wendekaran micadeleyê xwu ra fek veranêda. Axirî, bi qismet ke ez roja 7 gulan 2024 de Unîversîteya Boğaziçi de konferans bidî.

Ez roja hewtê gulanî serê sibayî saete new de Diyarbekir de wenişta teyare, yewendes de Îstanbul de, Meydanê Teyareyan yê Sabiha Gökçen de ameya war. Seba ke mi afîşê konferansî medyaya sosyal de vila kerdbi coka tayê hevalê mi pê hesîyaybî. Hevalê min o ercaye Mehmed Emen bi erebaya xwu ame ez girewta. Wendekaranê unîversîte ra Umer zî girewtbi xwu het û piya ameybî. Mehmed bineyke narehet bi, gereka di rojî badê emelîyat bibiyêne. La bi o halê xwu ancî zî ame ez girewta. Ez ey rê zaf sipas kena û şîfaya xeyrî wazena.

Konferans şan de saete şeş û nîme de dest pê kerd. Wextê îmtîhananê vîze bi la ancî zî gelek wendekarî ameybî. Teber ra zî gelek kesî ameybî. Wendekaran ra Umerî û Aryene mi rê moderatorîye kerde. Konferansê ma yew atmosfero zaf weş û samîmî de, bêmabeyn qasê di saetî dewam kerd. Wendekarê ke ameybî konferans, Dêrsim ra estbî, Diyarbekir ra estbî, Mûş ra estbî, Qers ra estbî, Hekarya ra estbî, Mêrdîn ra estbî, Semsûr ra estbî; wendekarê gelek jîr û zanayeyî. Kesê ke teber ra ameybî zî cayanê ciyayan yê welatê ma ra bî.

Konferans de mi hetê şixulnayişê ziwanî ra behsê kitabanê pîrozan kerd. Yanî Tewrat, Încîl, Quran, Avesta, (Gatayê Zerdeştî), Vedayê Hîndîîzmî, Qewl û Beytê Êzdiyatî de ziwan senî ameyo şixulnayiş. Û eger enê metnî baş tercume bibê, yew tesîro senî ziwanê tercumeyî ser o kenê.

Çiyo ke mi tesbît kerdo, metnanê miqedesan de ziwan hende bêqisûr ameyo bikarardiş ke merdim ne eşkeno yew herfe miyan ra vejo ne zî yew herfe îlawe bikero. Ziwanê metnanê miqedesan yew dereceyo berz de, helnaye, saf û krîstalî yo. Helbet edebîyato klasîk de, hetta metnê edebîyatê modernî ke hetê edîbanê başan ra ameyê pêardiş de zî ziwan baş ameyo şixulnayiş. La edîbî zafê reyan yew ziwano alegorîk şixulnenê, seba ke zafmanayî bidê çekuyan û cumleyan, qesten ziwan de kay kenê. Ancî, edebîyat de zafê reyan yew ziwano sembolîk û îmajî yeno şixulnayiş, ca diyeno sinetanê edebî, coka beno ke yew kelîme yan îfade ra gelek manayî vejîyê.  Labelê metnanê miqedesan de mana çiqas xorîn bena wa bibo, îfade sey awe zelal û sade yo. Metnê miqedesî eşkenê xîtabê yew dewijê sadeyî zî bikerê, eşkenê xîtabê yew alimî zî bikerê. Û metnê miqedesî roja ke nusîyayê ra hetanî ewro û heta ke dinya bibo, tim aktuel ê. Seba ke esasê bawerîya dînî yê, coka hetê mensûbanê dînî ra tim yenê wendiş. La hetê sewbîna meraqdaran û cigeyrayoxan ra zî yenê wendiş.

Metnê miqedesî bi kamcîn ziwanî nusîyayê, o ziwan sey zerrnî helnayo û krîstalîze kerdo. Coka yew metnê miqedesî eynî wext de yew prestîjo zaf berz dayo ziwano ke pê nusîyayo zî. Eno semed ra, yew ziwan de biyayişê mealê Quranî, yan biyayişê tercumeyê Kitabê Miqedesî, yan zî biyayişê tercumeyê sewbîna metnanê pîrozan yew qîmeto berz dano ê ziwanî. Û eger metnê miqedesî raşt û baş tercume bibê, eşkenê hem ziwanê tercumeyî warê nuştişî de biresnê yew dereceyo berz, hem zî hetê îmaj û statu ra yew tesîro musbet ziwanê tercumeyî ser o bikerê.

Konferans de mi ena babete de qisey kerd. Temaşekaran ra tayê kesan, her di moderatoranê mi zî gelek persî persayî, mi zî destadest cewab da. Yew konferanso zaf samîmî, şîrin û bi kalîte bi. Mi zaf keyf girewt. Heta ewro ez gelek unîversîteyan de beşdarê sempozyûman biya, mi gelek cayan de konferans dayo, la mi enê konferansî ra hem zaf keyf girewt hem zî moral girewt. Coka ez heme endamanê Klûba Edebîyatê ya Zanîngeha Boğaziçiyê rê; Umerî rê, Mezlûmî rê, Aryene rê, Muhsînî rê, Bêrîvane rê, Zelale rê, Zîlane rê… zaf zaf sipas kena.

Yew camêrdo emrê ci hewtay ra zêdeyêr zî amebi konferans, kitabê mi Ez û Vate keye ra xwu dir ardbi. Waşt ez ey rê îmza bikerî. Wexto ke mi îmza kerdêne, ey zî derheqê muhtewaya kitabî de fikrê xwu vatî. Bellî bi ke ey kesê ke kitab de behsê înan beno baş şinasnayne. Mi va “Mi eno kitab keyfê xwu ra nênuşt, înan ez mecbûr kerda…” Mêrikî hem bi vatişê xwu hem bi hereketanê xwu ez tesdîq kerda.

Badê konferansî wendekaran ma berdî yew kafe. Ma yew suhbeto zaf weş zî kafe de kerd. Dima, înan ez arda kampusê unîversîte. Ez yew bano antîka de rakewta. Serê sibayî wendekaran ez girewta berda yew keye, ma uca areyî kerde. Dima, hevalê mi Qutbedîn Alan ame ez girewta û bi erebaya xwu berda Meydanê Teyareyan yê Sabiha Gökçen. Ez Qutbedînî rê zî zaf sipas kena. Şan de saete hewt de ez resaya keye. Mi senî şamî werde, ez bi yew rincanîya şîrîne şiya hewn a.