Roşan Lezgin

Zazakî de kar cinsîyetî gore, yanî nêrkî, makî û zafhûmarkî biyayişê elemento (subje yan zî obje) ke karî ser o tesîr keno gore yeno antiş. Labelê eger kar prefîks (önek) bigêro, nêrkî û makî de eynî sey Kurmancî makîtî vindî bena. Ma bi cumleyan îzeh bikerê, hîna weş beno:     Ehmed nan wen o . Ehmed saye wen o . Ehmed sayan wen o . Zelale nan wen a . Zelale saye wen a . Zelale sayan wen a . Wendekarî nan wen ê . Wendekarî saye wen ê . Wendekarî sayan wen ê . Enê cumleyê transîtîvî demê nikayinî gore ancîyayê. Seba ke Zazakî de demo nikayin xisûsîyetê akuzatîfî nîşan dano, coka kar subjeyî gore ancîyayo; kerdoxo nêrkî (Ehmed) bi “- o ”, kerdoxo makî (Zelale) bi “- e ”, kerdoxo zafhûmarkî (wendekarî) zî bi “- ê ” ancîyayo. Nika ma eynî cumleyan demê vîyarteyî gore binusnê: Ehmed î nan werd. Ehmed î  saye werd e . Ehmed î  sayî werd î . Zelale nan werd. Zelale saye werd e . Zelale sayî werd î . Wendekar an nan werd. Wendekar an saye werd e ...

Suffîksê '- ij ' î miyanê lehçeyanê Kurdî de tenya Kirdî de esto. Dusyeno peyê nameyê şêngeyan, yanî cayê ke însan tede ciwîyeno û semedê însanî aîdîyet virazeno. Ma vajin, Ehmedê Xasî dewa Licê Hezan ra yo, coka gama ke mewlid temam kerdo, peynî de vato: “ Temam bî viraştişê Mewlidê Kirdî bi yardimê Xaliqî û feyz û bereketê Pê’xemberê ma, sellellahû ‘eleyhî we ‘ela alîhî we sellem, bi destê Ehmedê Xasî Hezan ic di henzar û hîrê sey û şîyyes serre bi tarîxê ‘erebî. ” Ehmedê Xasî formê '- ic '  şixulnayo, eke raşte vajîyo, vengê 'j'yê diyalektanê bînan, Kirdî de esas 'c '  yo. Eno xisûsîyet çekuyanê sey 'cêr, cor, ercan' de zaf weş xwu nîşan dano. Feqet şîveyan û fekanê Kirdî de vengê 'J C Z '  yewbînan dir vurîyenê coka formê '- ij , - ic û - iz '  zî estê. Grûba Xebate ya Vateyî nînan ra vengê J tercîh kerdo coka ma zî ziwanê nuştişî de formê “- ij ” şixulnenê. Labelê eke sey '- ic '  û '- iz'  bêro vatiş yan...