Edebîyatê Vatişkî – Edebîyatê Nuştekî

Bêke ser o yew minaqeşeyo îlmî bibo, bi terzêko jakobenîst, warê termînolojî de îstîlahê zaf xeletî dekewtê kirdkî miyan. Enê xeletî sîstemê ziwanê ma xerepnenê, do ma rê zaf teşqele vejê!...

Ma vajin, termê “edebîyatê fekkî”, îstîlahêko xelet o. Çekuya “edebîyatî” temam, la “fekkî” xelet o. Çimkî hetê mana ra çiyo ke yeno namekerdiş îfade nêkeno.

Ma biewnîn miletanê bînan ra, xaseten miletê derûdorê ma, gelo înan eno term senî viraşto, raşta ci, înan de senî virazîyayo.

Erebî vanê “el-edebel-lefzî”. Yanî, bi çekuya “telafuz”î name kerdo ke ena çeku yena manaya “vatişî”.

Farisî vanê “edebîyatê kelamî”. Çekuya “kelam” manaya qiseykerdiş/qalîkerdişî de ya, eleqeyê xwu bi fek (dehan) çin o!

Tirkî vanê “sözel edebîyat”. Çekuya “sözel” ma de manaya “vatişkî/vatekî” de ya, eleqeyê xwu bi “ağız” çin o.

Înglîzî vanê “verbal literature”. Înglîzkî de çekuya “verbal” manaya verîne de sey “vatişkî/aîdê vatişî” fam bena, eleqeyê xwu bi “mouth” yan “oral” çin o.

Fransizî vanê “littérature verbale”. Franskî de zî eynî sey înglîzkî ya.

Seke aseno, ziwananê miletanê bînan de eno îstîleh “vatişî” ser o awan biyo, vate/vatiş ra vejîyayo. Xwura edebîyato ke nuştiş ra yeno “edebîyatê nuştekî”, edebîyato ke vatiş ra yeno zî bi hawayê “edebîyatê vatişkî” name biyo. La yê ma, gereka her çiyê ma qerbelek bo! Ma heta siya û sipî cêmiyan ra vejin Hasil Mûsil ra viyareno şino!