“Kar senî dest pê bikero, o qeyde şino!”
Serrê 1990an zaf giranî bî, welat miyanê adirî de bi, dewî û bajarî gola gunî bî. La destpêkê serranê 2000î de seba ke tirkan waştêne beşdarê Yewîya Ewropa bibê, Tirkîya de yew nermayîya şermikine dest pê kerde. Xwura badê pey bi nameyê “Demokratik Açılım” rewşêka taybete ameye meydan. Raşta ci, ma ena rewşa sakîne de nefes girewt. Mesela, eno dewr de xebatê Kurdî (Kurmancî, Zazakî) resayî dereceyo tewr berz, edebîyatê ma dewrê xwu yo zerrnîn ciwîya. Mi gore, proseyêko muhteşem bi. Eke siyasetî goreyê waştişê kurdan hereket bikerdêne, ma do hîna zî aver bişiyêne. Labelê seke sewbîna tu derdê ma çinê bi, serekê HDP Selahedîn Demirtaşî edarê 2015î de kombiyayişê meclisî de ma rê çarçewaya siyasetî diyar kerde! Bi lefzê telebeyanê lîse va “Heta ke HDP bibo, heta ke HDPyî enê erdan ser o nefes bigêrê, ti nêeşkenê bibê serek.” Û hîrê rey pêsero sloganê “Seni başkan yaptırmayacağız” tekrar kerd. Heme hewn û xîyalê ma, pêro teleb û waştişê ma dekerdî zereyê zerfê enê sloganî. Heme çî ame nişt enê ser ke ma nêverdin mêrik bibo serek. Soxîn se bi? Bêguman mêrik bi serek û ma zî se serrî apey ginayî erd ro!…
Destpêkê ê proseyê nazikî de ke ci ra vatêne “Demokratik Açılım Süreci” Diyarbekir de, serê hezîranê 2008î, hevalêk ez semedê yew kombiyayişî wesênaya. Ma hewt kesî resayî pê. Ez, yew malimê lîse, hîrêyê bînî zî Unîversîteya Dîcle de akademîsyen bî. Enê her çar merdiman dima Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî de Beşê Kurdî de wezîfe girewt. Û di hebî zî burokratê dewlete Anqara ra ameybî. Yew Sînan İlhan bi ke dima bi koordînatorê TRT-6î. Nameyê eyê bînî nîno mi vîr yan zî mêrikî nameyê xwu nêvatbi, la mi vîr de yo ke va ez Manîsa ra ya. Sînan İlhanî verê ey de xeberî nêdayne, yanî serek o bi.
Xwura çendeyêk badê enê kombiyayişî, mi medya de yew xebere wende, vatêne “TRT’nin Kürtçe yayın yapacak kanalını oluşturacak koordinatör, Dışişleri Bakanlığı’ndan alındı. (…) Bu göreve atanan Sinan İlhan, tanınmış Kürt aydın, siyasetçi ve bürokratlarla görüşmeler yapıyor, kanalın ekran yüzlerini, ekibini, yayın politikalarını oluşturuyor…” (Hürriyet, 20.06.2008)
Enê burokratê berzî dest pê kerd, va “Ez beşdarê kombiyayişanê MGK (Milli Güvenlik Kurulu) bena. Dewlete qerarê akerdişê yew kanalê televîzyonê Kurdî girewto. Ma wazenê fikrê şima bigêrin…”
Seba ke hevalê bînî memûrî bî coka nêwaştêne qisey bikerê, belkî zî zêde fikrê înan çinê bi, ez nêzana. Hîna zaf mi qisey kerd. Verî, mi bawer nêkerd, çimkî dewleta tirkan seba ke “kurdîtî” çinê bikero, tu çiyêk ra xwu apey nêdayo. Û caran ez bawer nêkena ke dewlete xêrê kurdan biwazo, kurdan rê hewle bikero.
Mi înan ra va “Şima pê ma tinaz nêkenê, ne?” Va “Nê. Qerar gêrîyayo. Butçe ameya abirnayiş. Amadekarî dewam kenê. Ma nizdî ra dest pê kenê…”
Mi wina fam kerd, wazenê kanalê televîzyonî yê rêxistine ke Ewropa ra weşane kenê rê bibê alternatîf. Yanî wazenê bi ziwanê kurdan xîtabê kurdan bikerê, propagandaya xwu bi Kurdî bikerê. Hetêk ra zî, rexneyê “Tirkîya de ziwanê kurdan qedexe yo” bêtesîr bikerê. Qet nêbo, polîtîkaya xwu ya teberî de bineyke rehet bê…
Badê ke mi bawer kerd wazenê yew kanalê televîzyonî akerê, mi dest pê kerd, fikrê xwu va. Wexto ke mi qisey kerdêne, burokratê amirî vateyê mi bi dîqet defterê xwu de nuştêne.
Ewilî mi va “Tiya Diyarbekir de yew radyoyo nimite esto, nameyê ci Dîcle Radyo. Pêlê FM ser o weşane keno. Nenganê kurdan çîneno, heqaret keno. Ancî, yew zî GAP Tv esto. Kes tede nêaseno la bi ziwanê kurdan eleyhê kurdan de weşan keno. Gereka eno televîzyon yew kanalo bi eno hawa kontra nêbo! Eke şima wazenê bi kurdî eleyhê kurdan de propaganda bikerê, enê bes ê, bîlasebeb mesref mekerê.”
Mi bala înan ante tayê nuqteyanê bînan ser, mi va “Alfabeya ke nika kurdî şixulnenê, gereka a alfabe bêro şixulnayiş. Kesê ke ziwan ra fam nêkenê, ziwanê ma xelet qisey kenê û nusnenê, îstîxdam mekerê. Eke şar ziwanê televîzyonî ra fam nêkero, yan zî şima ziwanê ma bixeripnê, ancî nêbeno. Seke şima zanê, kanalê televîzyonî ke Ewropa ra bi Kurdî weşane kenê estê, her keye de yew satelayt zî esto. Înternet kewto heyatê ma. Îhtîyacê ma bi kanalê dewlete çin o, yanî ma mecbûr nîyê kanalê dewlete temaşe bikin...”
Hevalê ma yê bînî pêro kurmancî bî, burokratan zî nêzanayne ez zaza ya. La peynî de mi mesela arde lehçeyanê Kurdî ser. Mi bi israr bale ante Zazakî ser. Mi va “Kurdê ke miyanê sînoranê Tirkîya de ciwîyenê, di hebî lehçeyanê Kurdî qisey kenê: Kurmancî û Zazakî. Gereka şima enê kanalî de ca bidê Zazakî zî.”
Seke mi va, mêrikî heme vatişê mi defterê xwu de nuştî, notê xwu girewtî. Numreyê telefonê mi zî girewt. Ma yewbînan ra xatir waşt.
Axir qasê şeş-hewt aşmî badê pey, bi nameyê TRT-6 yew kanalê televîzyonî roja 25.12.2008 de dest bi weşanê testî kerd. Hewteyêk badê pey zî, tam serrnewe de, yanî roja 01.01.2009 de bi hawayêko resmî kanal kewt fealîyet.
Înan ca da Zazakî zî. TRT de cagirewtişê Zazakî de, o kombiyayiş de tesîrê israrê mi çiqas estbi, ez tam nêzana la muheqeq tesîrê ci biyo. Eger mi wina bi israr nêvatêne belkî tenya bi Kurmancî biyêne. Labelê ez nika fikirîyena, çiyo kêmî eno bi ke mi uca înan ra nêva şima biwazê ez eşkena personelê Zazakî peyda bikerî. Înan zî mi ra nêpersa. Herhal vatbi qey ma heme kurmanc ê.
TRT-6 de ewilî tenya sey bulten davîst deqayî xeberî bi Zazakî ameyne wendiş la ekranî ser o kes nêaseyne. Zazakî zî, eynî a Zazakîya Radyo Dîcle bî, eynî vengî! Ziwanêko zaf xirab ke merdim goşdarîkerdişê ci ra aciz biyêne. Nika zî gama ke ez Zazakîya TRT goşdarî kena, ez vana qey bi japonkî xeberî danê.
Badê ke kanal kewt fealîyet, çendeyêk badê pey, koordînatorê umûmî yê kanalî Sînan İlhanî mi rê telefon kerd, ez seba Anqara wesênaya. Ez wenişta teyare şiya. A şewe sey meymanê resmî yê Sînan İlhanî Çanqaya de, Oran de, misafirxaneyê TRT de rakewta. Serê sibayî saete new de ez şiya beşê Kurdî.
Dewlete fiîlen ca dabi Kurdî la nêwaştêne nameyê ci telafuz bikero. Ez vana qey seba ke beşê Kurdî qatê şeşin yê bînaya TRT de bi, coka nameyê ci kerdbi TRT-6. Sewbîna yew mana nîna hişê mi. Qatê şeşin de yew blok dabi enê kanalî. Xwura enê serranê peyînan de nameyê ci vurna kerd TRT-Kurdî.
Sînan begî zaf bi zerrweşî û hurmet ez qebûl kerda. Sînan İlhan merdimêko dîplomat o, bi serran wezaretê karê teberî de sey pispor xebitîyayo. Ez raşta ci vajî, mêrik sey însan zî xayet mutewazî û kîbar bi. Seba ke nêweşîya alzheimerî tede estbî, serê destanê ci heme belekin bi.
Ez çend saetî uca menda, înan ez bi personelan daya şinasnayiş. Ayhan Geverî û Alî Karadeniz uca bî, mi ê verîna şinasnayne. Tayê personelê bi eslê xwu kurd ke verîna TRT de karê teknîkî kerdêne neqlê enê beşî kerdbî.
Sînan begî ez berda odaya ke tede xeberê Zazakî amade biyêne. Di merdimî uca xebitîyayne. Her di zî dewa Miyaranî Tirmale ra bî, teşkîlatê emnîyetî ra neqlê ucayî bibî. Înan ra yew, çend serrî mi ra pîlêr bi. Yew zî mi ra qijêr bi. Her di zî bi zihnîyetê xwu ülkücü bî, ez vana o qij hîna wuşk û fanatîk bi. Mi verê cû vengê înan ra fam kerdbi la uca her diyan zî tekîd kerd va “Ma Radyo Dîcle de xebitîyayne.” Ferhengê Grûba Vateyî, ferhengê Harun Turgutî uca serê masaya înan de bî.
Dima ez wexto ke şiya odaya Sînan begî, mi ci ra va “Enê merdimî Zazakî baş nêzanê, yewna alfabe şixulnenê, ziwanê ma xeripnenê.” Sînan begî va “Enê wayirê kadroyê memûrtî yê, teşikîlatê emnîyetî ra ameyê, ma nêeşkenê çiyêk bikerin.”
Min û Sînan İlhanî û ardimkarê ci piya ma uca miyanroje werd, dima ma odaya Sînan begî de roniştî û qehwe şimit. Sînan begî va “Ma wazenê ti ma dir bixebitîyê. Ti wazenê ma yew ekîb bidin to, seha de bixebitîye. Eger ti wazenê yew ajans ake, ma rê programan viraze. Hetê peran ra qet problem çin o…”
Sînan begî wina qisey kerdêne, hema mi zî çiyêk nêvatbi, parlementerê AKP yê Diyarbekirî Abdurrahman Kurt ame. Sînan beg mecbûr mend ey dir eleqedar bi. Coka ez hewaleyê ardimkarê xwu Kamil Kayalı kerda. Ey ra va “Tu û Roşan beg xwu miyan de detayan ser o qisey bikerê.”
Ardimkarê Sînan İlhanî Meletya ra bi. Yewêko dergo darqewan bi. Eksê manaya nameyê xwu merdimêko zaf çors, bêhurmet û qebe bi. To vatêne qey qumandanê alayî yo, kesê ke uca xebitîyenê zî heme eskerê ey ê. Seke kîseyê babîyê xwu ra kurdan rê kanalê televîzyonî akerdo, wina cor ra ewnîyayne personelanê ucayî ra.
Enê Kamilî vatbi qey mi teklîfê Sînan begî qebûl kerdo, yan zî seke ez yew karê winasî dima geyrena. Va “Tiya ra pey îşê to heme verê destê mi ra vîyareno, wa xebera to bibo!” Mi va “Ez heyatê xwu de dewlete dir nêxebitîyaya û nika zî ez nêxebitîyena! Senî do îşê mi verê destê to ra bivîyaro?”
Fekê ci akerde, çimê ci maleqa mendî. Nêeşka tu çiyêk vajo.
Bineyke vindert, dima vengê xwu kerd nerm, mi ra derheqê nuştişê nameyê bajaran de yew perse persa. Mi hema tam cewab nêdabi, mi qisey kerdêne, mêrikî veng da sekretere, va “Bana o Aliyi çağır!” Alî Karadeniz ame oda, eynî seke eskerê ci bo, wina bi ziwanêko emirwarî va “Şehir adları, Türkçe nasıl yazılıyorsa, altyazılarda öyle yazılacak!” Alî îtîraz kerd, mi zî vateyê ci tesdîq kerdî, mi va “Mesela, kurdî nêeşkenê vajê Van, vanê Wan…” Hewayêko hende giran û elektrîkin weniştbi oda ser, mi bi zor nefes girewt.
Ez ke Anqara ra ageyraya, dima ez pê hesîyaya, o merdim TRT-6 ra ameyo vetiş.
Şan de ez û çend hebî personelê kadroyê verînî yê TRT ma piya şî yew cafe de roniştî, ma şamî werde. Garson û komîyê a cafe kurdê Şêxbizeynî yê Haymana bî. Zaf eleqe nîşanê ma da, ma rê zaf bi hurmet xizmet kerd. Personelê TRT zî merdimê zaf maqul û başî bî. Înan ra yew Sêwreke ra bi, weş dimilî qisey kerdêne. Yew keyneka rindeke zî ma dir ameybî, spîker bî. Înan mi rê zaf lavey kerd ke ez teklîfê Sînan begî qebûl bikerî. Vatêne “Ma do piya bixebitîn, ma do seha ra bigeyrin. Ti do zaf pere qezenc bikerê…” La mi bi hawayêko qetî red kerd. Mi va “Ez caran karê dewlete de nêxebitîyaya, tiya ra pey zî nêxebitîyena.”
Mi gore, heta ewro yew faydeyê TRT-6î Zazakî rê nêbiyo. Vateyê verînan o, vanê “Kar senî dest pê bikero, o qeyde şino.” TRT de Zazakî senî dest pê kerde, heta peynî wina xirab dewam kerd! Ma xwu vîr ra nêkerin, xebata ziwanî de, eke ziwan raşt û weş bêro şixulnayiş faydeyê xwu beno. Nê, eke xirab bêro şixulnayiş, zerar diyeno ziwanî. Coka ez vana xebata ziwanî de eke çiyo baş nêbeno, wa qet nêbo.
Roja bîne mi Îsmaîl Beşîkçî rê telefon kerd ke ez ha Anqara de. Mi ra va “Şo Kızılay, kitabroşê Çarçira de ronişe, ez yena uca.” Ez şiya. Eno kitabroşê Wecîbe xanim bi. Wecîbe Varto ra waya her di hevalanê mi Dara û Tehsîn Severî ya. Ez bineyke ronişta, mamosta Îsmaîl Beşîkçî vejîya ame. Ma suhbetêko zaf weş kerd. Suhbetê ma hende bi derg, mi bilêta xwu birnaybî la ez heta şiya resaya Esenboğa, teyareyê Diyarbekirî wurişt. Ez waro menda. Ez Esenboğa ra apey ageyraya şiya Balgat, termînal. Otobusa ke Îstanbul ra ameyne şiyêne Diyarbekir, saete desê şewe de ameye, ez wenişta. Qoltuxanê kişta mi de yew mêrik û keynaya xwu têhet ronişte bî. Keyna yewa asteyê ci xişnî bî, siyaverêka bêrûçike bî. Babîyê aye zî yew kirdo tîpîk o dewij bi. Mêrikî keynaya xwu dir bi Zazakî qisey kerdêne, behsê yew mesela kerdêne. La keyneke tim tirkî cewab dayne. Keyneke tek yew çeku bîle bi kirdî cewab nêda. To vatêne qey sond wendo, eke yew çeku bi kirdî fekê aye ra vejîyo, do keye de bimano! Keyneke ge-ge babîyê xwu ra hêrs biyêne, bellî bi ke nêwaştêne otobuse de babîyê aye tedir Zazakî qisey bikero. Zaf eşkera bi ke ziwanê xwu ra şermiyayne. Eke Zazakî qisey bikerdêne forsê ci şikîyayne! A babîyê xwu ra hêrs biyêne, ez zî xwu zerrî de aye ra hêrs biyêne. Axir Xarpêt de ameyî war, la rûçikê aye o tehl hetanî Diyarbekir verê çimê mi ra nêşî.
Destpêkê ê proseyê nazikî de ke ci ra vatêne “Demokratik Açılım Süreci” Diyarbekir de, serê hezîranê 2008î, hevalêk ez semedê yew kombiyayişî wesênaya. Ma hewt kesî resayî pê. Ez, yew malimê lîse, hîrêyê bînî zî Unîversîteya Dîcle de akademîsyen bî. Enê her çar merdiman dima Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî de Beşê Kurdî de wezîfe girewt. Û di hebî zî burokratê dewlete Anqara ra ameybî. Yew Sînan İlhan bi ke dima bi koordînatorê TRT-6î. Nameyê eyê bînî nîno mi vîr yan zî mêrikî nameyê xwu nêvatbi, la mi vîr de yo ke va ez Manîsa ra ya. Sînan İlhanî verê ey de xeberî nêdayne, yanî serek o bi.
Xwura çendeyêk badê enê kombiyayişî, mi medya de yew xebere wende, vatêne “TRT’nin Kürtçe yayın yapacak kanalını oluşturacak koordinatör, Dışişleri Bakanlığı’ndan alındı. (…) Bu göreve atanan Sinan İlhan, tanınmış Kürt aydın, siyasetçi ve bürokratlarla görüşmeler yapıyor, kanalın ekran yüzlerini, ekibini, yayın politikalarını oluşturuyor…” (Hürriyet, 20.06.2008)
Enê burokratê berzî dest pê kerd, va “Ez beşdarê kombiyayişanê MGK (Milli Güvenlik Kurulu) bena. Dewlete qerarê akerdişê yew kanalê televîzyonê Kurdî girewto. Ma wazenê fikrê şima bigêrin…”
Seba ke hevalê bînî memûrî bî coka nêwaştêne qisey bikerê, belkî zî zêde fikrê înan çinê bi, ez nêzana. Hîna zaf mi qisey kerd. Verî, mi bawer nêkerd, çimkî dewleta tirkan seba ke “kurdîtî” çinê bikero, tu çiyêk ra xwu apey nêdayo. Û caran ez bawer nêkena ke dewlete xêrê kurdan biwazo, kurdan rê hewle bikero.
Mi înan ra va “Şima pê ma tinaz nêkenê, ne?” Va “Nê. Qerar gêrîyayo. Butçe ameya abirnayiş. Amadekarî dewam kenê. Ma nizdî ra dest pê kenê…”
Mi wina fam kerd, wazenê kanalê televîzyonî yê rêxistine ke Ewropa ra weşane kenê rê bibê alternatîf. Yanî wazenê bi ziwanê kurdan xîtabê kurdan bikerê, propagandaya xwu bi Kurdî bikerê. Hetêk ra zî, rexneyê “Tirkîya de ziwanê kurdan qedexe yo” bêtesîr bikerê. Qet nêbo, polîtîkaya xwu ya teberî de bineyke rehet bê…
Badê ke mi bawer kerd wazenê yew kanalê televîzyonî akerê, mi dest pê kerd, fikrê xwu va. Wexto ke mi qisey kerdêne, burokratê amirî vateyê mi bi dîqet defterê xwu de nuştêne.
Ewilî mi va “Tiya Diyarbekir de yew radyoyo nimite esto, nameyê ci Dîcle Radyo. Pêlê FM ser o weşane keno. Nenganê kurdan çîneno, heqaret keno. Ancî, yew zî GAP Tv esto. Kes tede nêaseno la bi ziwanê kurdan eleyhê kurdan de weşan keno. Gereka eno televîzyon yew kanalo bi eno hawa kontra nêbo! Eke şima wazenê bi kurdî eleyhê kurdan de propaganda bikerê, enê bes ê, bîlasebeb mesref mekerê.”
Mi bala înan ante tayê nuqteyanê bînan ser, mi va “Alfabeya ke nika kurdî şixulnenê, gereka a alfabe bêro şixulnayiş. Kesê ke ziwan ra fam nêkenê, ziwanê ma xelet qisey kenê û nusnenê, îstîxdam mekerê. Eke şar ziwanê televîzyonî ra fam nêkero, yan zî şima ziwanê ma bixeripnê, ancî nêbeno. Seke şima zanê, kanalê televîzyonî ke Ewropa ra bi Kurdî weşane kenê estê, her keye de yew satelayt zî esto. Înternet kewto heyatê ma. Îhtîyacê ma bi kanalê dewlete çin o, yanî ma mecbûr nîyê kanalê dewlete temaşe bikin...”
Hevalê ma yê bînî pêro kurmancî bî, burokratan zî nêzanayne ez zaza ya. La peynî de mi mesela arde lehçeyanê Kurdî ser. Mi bi israr bale ante Zazakî ser. Mi va “Kurdê ke miyanê sînoranê Tirkîya de ciwîyenê, di hebî lehçeyanê Kurdî qisey kenê: Kurmancî û Zazakî. Gereka şima enê kanalî de ca bidê Zazakî zî.”
Seke mi va, mêrikî heme vatişê mi defterê xwu de nuştî, notê xwu girewtî. Numreyê telefonê mi zî girewt. Ma yewbînan ra xatir waşt.
Axir qasê şeş-hewt aşmî badê pey, bi nameyê TRT-6 yew kanalê televîzyonî roja 25.12.2008 de dest bi weşanê testî kerd. Hewteyêk badê pey zî, tam serrnewe de, yanî roja 01.01.2009 de bi hawayêko resmî kanal kewt fealîyet.
Înan ca da Zazakî zî. TRT de cagirewtişê Zazakî de, o kombiyayiş de tesîrê israrê mi çiqas estbi, ez tam nêzana la muheqeq tesîrê ci biyo. Eger mi wina bi israr nêvatêne belkî tenya bi Kurmancî biyêne. Labelê ez nika fikirîyena, çiyo kêmî eno bi ke mi uca înan ra nêva şima biwazê ez eşkena personelê Zazakî peyda bikerî. Înan zî mi ra nêpersa. Herhal vatbi qey ma heme kurmanc ê.
TRT-6 de ewilî tenya sey bulten davîst deqayî xeberî bi Zazakî ameyne wendiş la ekranî ser o kes nêaseyne. Zazakî zî, eynî a Zazakîya Radyo Dîcle bî, eynî vengî! Ziwanêko zaf xirab ke merdim goşdarîkerdişê ci ra aciz biyêne. Nika zî gama ke ez Zazakîya TRT goşdarî kena, ez vana qey bi japonkî xeberî danê.
Badê ke kanal kewt fealîyet, çendeyêk badê pey, koordînatorê umûmî yê kanalî Sînan İlhanî mi rê telefon kerd, ez seba Anqara wesênaya. Ez wenişta teyare şiya. A şewe sey meymanê resmî yê Sînan İlhanî Çanqaya de, Oran de, misafirxaneyê TRT de rakewta. Serê sibayî saete new de ez şiya beşê Kurdî.
Dewlete fiîlen ca dabi Kurdî la nêwaştêne nameyê ci telafuz bikero. Ez vana qey seba ke beşê Kurdî qatê şeşin yê bînaya TRT de bi, coka nameyê ci kerdbi TRT-6. Sewbîna yew mana nîna hişê mi. Qatê şeşin de yew blok dabi enê kanalî. Xwura enê serranê peyînan de nameyê ci vurna kerd TRT-Kurdî.
Sînan begî zaf bi zerrweşî û hurmet ez qebûl kerda. Sînan İlhan merdimêko dîplomat o, bi serran wezaretê karê teberî de sey pispor xebitîyayo. Ez raşta ci vajî, mêrik sey însan zî xayet mutewazî û kîbar bi. Seba ke nêweşîya alzheimerî tede estbî, serê destanê ci heme belekin bi.
Ez çend saetî uca menda, înan ez bi personelan daya şinasnayiş. Ayhan Geverî û Alî Karadeniz uca bî, mi ê verîna şinasnayne. Tayê personelê bi eslê xwu kurd ke verîna TRT de karê teknîkî kerdêne neqlê enê beşî kerdbî.
Sînan begî ez berda odaya ke tede xeberê Zazakî amade biyêne. Di merdimî uca xebitîyayne. Her di zî dewa Miyaranî Tirmale ra bî, teşkîlatê emnîyetî ra neqlê ucayî bibî. Înan ra yew, çend serrî mi ra pîlêr bi. Yew zî mi ra qijêr bi. Her di zî bi zihnîyetê xwu ülkücü bî, ez vana o qij hîna wuşk û fanatîk bi. Mi verê cû vengê înan ra fam kerdbi la uca her diyan zî tekîd kerd va “Ma Radyo Dîcle de xebitîyayne.” Ferhengê Grûba Vateyî, ferhengê Harun Turgutî uca serê masaya înan de bî.
Dima ez wexto ke şiya odaya Sînan begî, mi ci ra va “Enê merdimî Zazakî baş nêzanê, yewna alfabe şixulnenê, ziwanê ma xeripnenê.” Sînan begî va “Enê wayirê kadroyê memûrtî yê, teşikîlatê emnîyetî ra ameyê, ma nêeşkenê çiyêk bikerin.”
Min û Sînan İlhanî û ardimkarê ci piya ma uca miyanroje werd, dima ma odaya Sînan begî de roniştî û qehwe şimit. Sînan begî va “Ma wazenê ti ma dir bixebitîyê. Ti wazenê ma yew ekîb bidin to, seha de bixebitîye. Eger ti wazenê yew ajans ake, ma rê programan viraze. Hetê peran ra qet problem çin o…”
Sînan begî wina qisey kerdêne, hema mi zî çiyêk nêvatbi, parlementerê AKP yê Diyarbekirî Abdurrahman Kurt ame. Sînan beg mecbûr mend ey dir eleqedar bi. Coka ez hewaleyê ardimkarê xwu Kamil Kayalı kerda. Ey ra va “Tu û Roşan beg xwu miyan de detayan ser o qisey bikerê.”
Ardimkarê Sînan İlhanî Meletya ra bi. Yewêko dergo darqewan bi. Eksê manaya nameyê xwu merdimêko zaf çors, bêhurmet û qebe bi. To vatêne qey qumandanê alayî yo, kesê ke uca xebitîyenê zî heme eskerê ey ê. Seke kîseyê babîyê xwu ra kurdan rê kanalê televîzyonî akerdo, wina cor ra ewnîyayne personelanê ucayî ra.
Enê Kamilî vatbi qey mi teklîfê Sînan begî qebûl kerdo, yan zî seke ez yew karê winasî dima geyrena. Va “Tiya ra pey îşê to heme verê destê mi ra vîyareno, wa xebera to bibo!” Mi va “Ez heyatê xwu de dewlete dir nêxebitîyaya û nika zî ez nêxebitîyena! Senî do îşê mi verê destê to ra bivîyaro?”
Fekê ci akerde, çimê ci maleqa mendî. Nêeşka tu çiyêk vajo.
Bineyke vindert, dima vengê xwu kerd nerm, mi ra derheqê nuştişê nameyê bajaran de yew perse persa. Mi hema tam cewab nêdabi, mi qisey kerdêne, mêrikî veng da sekretere, va “Bana o Aliyi çağır!” Alî Karadeniz ame oda, eynî seke eskerê ci bo, wina bi ziwanêko emirwarî va “Şehir adları, Türkçe nasıl yazılıyorsa, altyazılarda öyle yazılacak!” Alî îtîraz kerd, mi zî vateyê ci tesdîq kerdî, mi va “Mesela, kurdî nêeşkenê vajê Van, vanê Wan…” Hewayêko hende giran û elektrîkin weniştbi oda ser, mi bi zor nefes girewt.
Ez ke Anqara ra ageyraya, dima ez pê hesîyaya, o merdim TRT-6 ra ameyo vetiş.
Şan de ez û çend hebî personelê kadroyê verînî yê TRT ma piya şî yew cafe de roniştî, ma şamî werde. Garson û komîyê a cafe kurdê Şêxbizeynî yê Haymana bî. Zaf eleqe nîşanê ma da, ma rê zaf bi hurmet xizmet kerd. Personelê TRT zî merdimê zaf maqul û başî bî. Înan ra yew Sêwreke ra bi, weş dimilî qisey kerdêne. Yew keyneka rindeke zî ma dir ameybî, spîker bî. Înan mi rê zaf lavey kerd ke ez teklîfê Sînan begî qebûl bikerî. Vatêne “Ma do piya bixebitîn, ma do seha ra bigeyrin. Ti do zaf pere qezenc bikerê…” La mi bi hawayêko qetî red kerd. Mi va “Ez caran karê dewlete de nêxebitîyaya, tiya ra pey zî nêxebitîyena.”
Mi gore, heta ewro yew faydeyê TRT-6î Zazakî rê nêbiyo. Vateyê verînan o, vanê “Kar senî dest pê bikero, o qeyde şino.” TRT de Zazakî senî dest pê kerde, heta peynî wina xirab dewam kerd! Ma xwu vîr ra nêkerin, xebata ziwanî de, eke ziwan raşt û weş bêro şixulnayiş faydeyê xwu beno. Nê, eke xirab bêro şixulnayiş, zerar diyeno ziwanî. Coka ez vana xebata ziwanî de eke çiyo baş nêbeno, wa qet nêbo.
 |
| Anqara, Edar 2009 |
Roja bîne mi Îsmaîl Beşîkçî rê telefon kerd ke ez ha Anqara de. Mi ra va “Şo Kızılay, kitabroşê Çarçira de ronişe, ez yena uca.” Ez şiya. Eno kitabroşê Wecîbe xanim bi. Wecîbe Varto ra waya her di hevalanê mi Dara û Tehsîn Severî ya. Ez bineyke ronişta, mamosta Îsmaîl Beşîkçî vejîya ame. Ma suhbetêko zaf weş kerd. Suhbetê ma hende bi derg, mi bilêta xwu birnaybî la ez heta şiya resaya Esenboğa, teyareyê Diyarbekirî wurişt. Ez waro menda. Ez Esenboğa ra apey ageyraya şiya Balgat, termînal. Otobusa ke Îstanbul ra ameyne şiyêne Diyarbekir, saete desê şewe de ameye, ez wenişta. Qoltuxanê kişta mi de yew mêrik û keynaya xwu têhet ronişte bî. Keyna yewa asteyê ci xişnî bî, siyaverêka bêrûçike bî. Babîyê aye zî yew kirdo tîpîk o dewij bi. Mêrikî keynaya xwu dir bi Zazakî qisey kerdêne, behsê yew mesela kerdêne. La keyneke tim tirkî cewab dayne. Keyneke tek yew çeku bîle bi kirdî cewab nêda. To vatêne qey sond wendo, eke yew çeku bi kirdî fekê aye ra vejîyo, do keye de bimano! Keyneke ge-ge babîyê xwu ra hêrs biyêne, bellî bi ke nêwaştêne otobuse de babîyê aye tedir Zazakî qisey bikero. Zaf eşkera bi ke ziwanê xwu ra şermiyayne. Eke Zazakî qisey bikerdêne forsê ci şikîyayne! A babîyê xwu ra hêrs biyêne, ez zî xwu zerrî de aye ra hêrs biyêne. Axir Xarpêt de ameyî war, la rûçikê aye o tehl hetanî Diyarbekir verê çimê mi ra nêşî.
Yorumlar
Yorum Gönder