Ka Azadî, Ka Demokratîkî?

Her kes xwu gore sereyê xwu de mi rê yew perîn fesilneno û wazeno ez tam goreyê ê qalibî bî. La hîna zaf çî wazenê; her kes wazeno. Warê ziwan û edebîyatî de, semedê nuşte û tezê xwu ardim wazenê, kitaban wazenê, nuşte wazenê, roportaj wazenê. Û persenê zî, çi ame vîrê kamî perseno, derheqê her çî de persenê; derheqê siyaset û tarîxî de, derheqê xebate û heyatê mi de, derheqê keye û kulfetê mi de…

Ez vana wa biwazê, wa bipersê; heqê miletê mi esto ke mi ra biperso, biwazo. Mesela, eno nuşte zî waştişî ser o nusîya. Rojnameyê Xwebûn ra xanimêk va “Mamosta, gelo ti ma rê nênusnenê? Nuşteyê to meraq benê.” Mi a nêşikite, ez ha nusnena. La ez nêzana do çi bêro enê nuşteyî sere de! [Xanima ke mi ra nuşte waştbi, vizêr mi rê mesaj şirawit, va, mesûlê ma vanê, sazîyê ma teşhîr biyê, ma enê nuşteyî nêweşanê, ma rê yewna binusne. Coka ez enê nuşteyî tiya weşanena.]

Hema vajêne ke heme kovar, rojname û keyepelê kurdan tim mi ra nuşteyan wazenê. La ez nêeşkena waştişê hemîne biyarî ca, zafê reyan ez mazeretê xwu vana. Zafane zî ez vana, ez meşgul a. Heqîqeten ez meşgul a.

Wexto ke rojnameyê Xwebûn newe vejîya, mesûlêk ame ez ziyaret kerda, mi rê hûmara verîne arde. Waşt ke ez rojnameyî rê daîmî binusnî, hîna zaf zî Kirdkî binusnî. Mi yew nuşte bi Kurmancî nuşt, şirawit. La seke mi texmîn kerdêne, teşqele vejîya: “Mamosta, em vê hevokê jê derxin?” “Tu dikarî vê paragrafê biguherînî?”, “Eger ev der jî têde nebe…” Welhasil, bi eno qeyde, nuşte ame rûçiknayiş hema neşir bi.

Diyarbekir de dades buroyê kanalanê televîzyonî yê kurdan estê, wazenê mi dir roportaj bikerê. Ma vajin, Roja Ziwanê Dayike yena, bi minasebetê ena roje roportaj wazenê. Cayêk de yew mesele biqewimîyo, to dî telefon kerd, va “Ma wazenê ena babete ser o ti fikrê xwu vajê…” Kar û halê min û înan eno yo.

Raşta ci, verî mi çend roportajî dayî, la mi ewnîya ke xeripnenê hema weşanenê, coka enê çend serranê peyînan ez vana karê mi esto, ez misaît nîya, ez nêweş a… Axir, ez çiyêk kena behane, gîraneyê xwu xelisnena. Labelê emser wesarî, ez nêeşkaya gîraneyê xwu xortêk ra bixelisnî.

Eno xort Diyarbekir de yew kanalê televîzyonî ke Ewropa ra weşane keno rê progaramanê Kirdkî virazeno. Çend rey mi rê telefon kerd, va “Yew roportaj bide…” Mi zî tim behaneyî peyda kerdî. La fek mi ra veranêda, ancî geyra va “Bi minasebetê Roja Ziwanê Kurdî beşdarê bernameyê mi bibe…” Seke mi va, ez nêeşkaya yaxeyê xwu bixelisnî. Welhasil, ame ez bi ereba girewta, ma şî cayêko sey Sanayî. Yew bero tengek ra dekewtî zere. Zere de studyo estbi, çend xortî uca bî, tirkî qisey kerdêne: heval şöyle, heval böyle…

Kamerayî amade biyî, xortî dest pê kerd, mi ra persî persayî. Mi zî va…

Mi va se? Hîna zaf mi behsê Kurdî-Derê Diyarbekirî kerd. Qaso ke yeno mi vîr, mi va: Hewtês serrî û nîme beledîyeyî bê mabeyn destê Partî de bî. Semtê Huzurevlerî de, bi pereyê şarî yew bînaya pancqate virazîya. Nan û awa înan, çay û qehweyê înan, kompîtur û masa û sandelyeyê înan, meaş û erebeyê înan eynî sey karê dewlete bî. Uca misêwa kursê ziwanî ameyne dayiş, coka sey qula morcelayan însanî şiyêne û ameyne. Labelê yew nuştox yan yew kadroyo baş yê ziwanî uca ra nêvejya. Çira, sebeb?

Ma fek kadro ra veradin, kam ke şi uca kurs dî, çiyo ke zanayne zî kerd xwu vîr ra. Mesela, temamê kirdanê ma vanê “Diyarbekir, Mûş, Pasûr, Wan…” La eke şî kursê Kurdî-Derê Diyarbekirî, mi ewnîya ke hê vanê “Diyarbekire, Mûşe, Pasûre, Wane…” Yanî, herinda ke kursê Kurdî-Derê Diyarbekirî de wendiş û nuştiş bimûsê, çiyo ke zanayne zî da têmiyan ro. Hende kede, hende gunî û areqê tutanê şarî se bî? Ka behsê rantxwirî beno? Nê! Ma kamî ra hesab bipersin?

Mi va, eynî wext de, ma di-hîrê kesan miyanê bêîmkanî de hewt serrî û nîme rojnameyê Newepelî vet. Zafê reyan heqê mînîbuse bîle cêbê mi de çinê bi, serd û sipûrê zimistanî de, germê hamnanî de, ez peyatî şiyêne, mi semtê Şehîtlixî ra, metbea ra rojname wegirewtêne ardêne, yew bi yew paket kerdêne, berdêne Postaxane de aboneyan rê şirawitêne. Hewt serrî û nîme, ne şewa mi şewe, ne roja mi roje bî. Ez seba debara keyeyê xwu bi roj înşatan de xebitîyayne, wina rincan ameyne keye, heta destê serê sibayî zî mi nuşteyî redakte kerdêne, rojname de yan keyepelê Zazakî.Net de weşaneyne. La to dî ke, nuşteyê ma kopya kerdê, bêke çime nîşan bidê, Azadîya Welat de, kovara Folklora Kurdî de, îlaweyê Özgür Polîtîka de weşanayê. Ma nêaftarayne vajê qey şima wina kenê zî. Çira? Çimkî ê Partî bî!  Merdim endamê Partî bo, çi bikero, se bikero, tim heqdar o. Çimkî hêzdar eynî wext de heqdar o! Eyla ma? Ma xwu rê bêwayir ê! Gereka ez enê zî vajî, eno wext de, basqî û tecrîd û tehda û zilmo ke derûdorê Partî bi ma kerdêne dewleta tirkan bi ma nêkerdo!...

Serra 1996 ra nat ez Diyarbekir de kurs dana. Destpêk de mi Hadep’de dayêne, dima mi odayan û komeleyan de dayî. Her kurs tewr tay di aşmî dewam kerd. Bi seyan kesî mi dir dest bi wendiş û nuştişê Kirdkî kerd. Tenya înanê ke Newepel de dest pê kerdo, 50 ra zêdeyê înan kitabê xwu weşanîyayê. Êyê ke yew kitab, êyê ke çar kitabî zî weşanayê estê…

Belê. Teqrîben mi enê çî vatî. Labelê kanalê televîzyonî roportaj nêweşana! Tu îzehet yan cewabêk zî nêda mi ke çira nêweşanayo.

Mi xortî ra persa ke çira nêweşanayo, va “Ez zî nêzana, mi ra çiyêk nêvanê.” Mi va “Eger nêweşanenê, qet nêbo yew kopya bide mi, ez arşîvê xwu de wedarî.” Va “Ajans vano, ma roportajan nêdanê kesî.” Oxro ke televîzyonê dewleta tirkan zî tede, hetanî nika mi roportaj dayo kamî, hemîne program dekerdo yew CD û bi hurmet û sipasî mi rê şirawito.

Nika ez persena: Enê çekuyê ‘azadî’ û ‘demokratîk’ fekê şima ra kêmî nêbenê, temamê nameyanê şima de miheqeq estê. Mesela, şima vanê ‘Çapemenîya azad’, şima vanê ‘Demokratik ulus’… Gelo eno miamele de tu bineşeyê ‘azadî’ û ‘demokratîk’î esto? Dê vajê heval, ez zî bizanî. Eger şima nuşte yan roportaj wazenê, qet nêbo pêşîn vajê, ma rê enê enê enê çiyan binusne, yan zî, enê enê enê çiyan vaje! Ez wazena yew mi rê enê çiyan îzeh bikero ke ez zî bizanî binusnî yan nênusnî.