Mektûb

Davîst serrî verê cû zafê kuçe û cadeyê Diyarbekirî sey nikayî asfalt nêbî, peyarayirî çinê bî. Hamnanî toz û tobar ra qondereyan mûx girewtêne, zimistanî zî çamûr û çelxeme ra çamûr girewtêne. Ma bi qondereyan bişiyêne cayêk û biameyne, gereka ma boyax bikerdêne. Binê înan kosele bi, çerme û kosele bi bismaranê qijekan dusnayne pêra. Bismarî şiyêne linganê ma de. Seba ke koseleyê binê înan leze nêhemîyo û qul nêbê, sey naleyê estoran, binê înan û qopikê pehnî nalçe kerdêne. Coka gama ke ma rayir şiyêne reqereq kerdêne. Eke ma cayêko hît û duzek ra yan zî serê cemedî ro bişiyêne sey sabûnî semitîyayne, merdim paştî ser ginayne erd ro.

Nika êdî qondereyan çermeyo sûnî ke mamulê petrolî yo ra virazenê, zêde hewceyê boyaxî nêkenê. Bi zemq dusnenê pê ra, hema vajêne bismarî qet tede çin ê. Seba ke binê înan plastîko kertikin o, hende lez nêsemitîyenê. Çiyo bîn zî, êdî heme cadeyî asfalt ê, peyarayirî muntezem parke yê. Zafê dewan bîle kuçeyê xwu bi kerrayanê betonî yê haziran doşeme kerdê. Rayirî pêro asfalt yan zî qûm kerde yê. Coka qondereyî zî pak manenê, îhtîyacî bi boyax nêbeno.

Verê cû tenya yew cita qondereyê ma estbî. Ez nêzana, gelo halê ma biyo weş yan heqîqeten îhtîyacê ma pê esto, çimkî nika tewr tay ma panc citeyî qondereyan têdir kenê xwu pay. Mewsimî gore, ancî rengî gore binê pantolanê qotan de, binê ketenan de, binê qedîfeyan de, binê qumaşî de, her yewî rê tewirêk qondereyê ma estê.

Seke mi va, qondereyê nikayî hende boyax nêwazenê. Eke serre de reyêk yan di rey îhtîyacê mi bi boyaxkerdişî bibo, ez şina Diyarbekiro verîn, verê Nebî Camî de boyax kena. Ez vajî çewres serrî ra vêşêr o ke ez eynî merdimî het qondereyanê xwu boyax kena, bawer bikerê. Ez raşte vajî, eno xûyê mi çiyanê bînan de zî wina yo. Mesela, ez eynî qesabî ra goşt gêna, eynî berber de traş bena, eynî lokanta de nan wena. Mi rê zaf weş yeno ke esnafî sey dostê xwu biewnîyê mi ra. Qet nêbo, mi rê xeletî nêkerê, çiyo xirab nêdê mi.

Boyaxçiyê mi di birayî bî. Dezgeyê înan têhet de bi. Eke destê birayê pîlî veng nêbiyêne, mi verê eyê qijî de boyax kerdêne. Yeno mi vîr, birayo qij serra 1983 de şi esker. Serra badê pey zî ez şiya. Verî ke ez şirî esker, mi gama ke qondereyê xwu boyax kerdenê, mi va “Ez siba şina esker.” Boyaxçî persa ke ez şina kamcîn bajar. Mi va “Qonya.” Va “Birayê mi zî uca esker o.” Boyaxçî va “Ez yew mektûb bidî, xwu dir bibere, bide birayê mi.” Mi va “Çiman ser.”

Hela şanî ma termînalê Diyarbekirî de weniştî otobuse û verê xwu da Qonya. Ez û lajê xalê xwu piya yê, ma daybî eynî bulige. Gereka ma roja yewê teşrînê peyinî de teslîm bibiyêne.

Ma serê sibayî rew, hema roj anêkewtbi resayî Qonya. Payiz bi, hewa serdin bi. Termînalê otobusan de mi pers kerd ke merdim senî şiro firokexaneyê eskerî. Çimkî birayê boyaxçîyê mi uca esker bi. Îstîqametê cayo ke ma do eskerî bikerê û cayê boyaxçî tersê yewbînan bî. Tarîfî ser o ma xwu resna serê rayirî, ma vinderge de vindertî. Otobusa servîsî ya eskerîya ameye, ez û lajê xalê xwu weniştî. Ma ra teber, êyê bînî heme efserî bî. Saete hema nêbibî heşt, davîst kîlometreyî teberê şaristanî de, ma verê berê nîzamîyeya firokexaneyê eskerî de ameyî war. Ma xebere da nobedarî ke ma wazenê filan eskerî bivînê.

Ma qasê nîm saete pawit, mêrik vejîya ame. Ma persê yewbînan kerd, mi mektûb da ci. Mêrikî zerf akerd, kaxid miyan ra vet, seke biwano, winî ewnîya kaxid ra. Zereyê zerfî kontrol kerd. Dima ziq ewnîya zereyê çimanê mi ra. Va “Pere ho ça?” Mi va “Pereyê çî?” Va “Birayê mi vano ez des hezarî pere zî şirawena.” Seke satilêk awa cemidnayî bikerê mi sere ro, ez zuwa menda. Mêrikî va “Peranê mi bide!...”

Lahewle wela quwete! Eno çi bela bi mi sawit xwu ra?

Mi wilay û bîlay, kitab û mishef sond wend. La nê! Mêrik bawer nêkeno. Vano “Peranê mi bide! Des hezarî…”

Lajê xalê mi va “Ti emîn ê ke birayê ci pere nêdayo to?” Qelbê mi tam şikîya. Mi bi Quran sond wend ke tenya mektûb dayo mi. La mêrikî fek mi ra veranêda. Va îla-lîla ti peranê mi danê.

Nezaketê xwu ra mi fedî kerd ke ez vajî dê hela mektûb bide, ez zî biwanî. Gelo raşt a ke birayê to vato mi pere şirawito. Mi niyetê xwu yo pak ra va “Beno ke birayê to mektûb de vato la kerdo xwu vîr ra ke peran bido.”

Pereyê mi bi xwu zî hîris hezarî bî. Mi ewnîya ke mêrik fek mi ra veranêdano, def-î bela, mi waşt ez peranê xwu ra des hezarî bidî ci. Labelê lajê xalê mi nêverda. Va “Ti qey peranê xwu danê?”

Ma bêke xatir biwazê, wina heridan verê ey ra dûr kewtî. Ez vana qey mêrikî ma dima nengî bîle çînayî. Labelê seba ke o esker bi, ma zî sey sivîl verê berê nîzamîye de bî, coka ma vengê xwu nêkerd. Ma şî hetê wetê rayirî, vinderge de vindertî. Otobusa ke efserî berdbî firokexaneyê eskerî de ronaybî, ageyra ameye. Ma weniştî ci, ageyrayî şaristan.

La ez çi hal de ya, şima zanê? Wa kes o halê mi nêvîno! Ez hende şerpeze biya ke ez kena gaz bidî xwu ro.

Mi Diyarbekir ra mêrikî rê mektûb ardo. Ma di kesî hende rayir şiyê o ziyaret kerdo. La mi keno dizd!...

Hende zorê mi şibi, hêrsan ra ez bibiya sey bizoteyî, zoran ra hesirî çimanê mi ra ameyne war.

Wexto ke ma Diyarbekir ra kewtî rayir, ma va Qonya de ma do xwu rê bigeyrê, bajar bivînê, saetêk mesaî ra ver teslîmê bulige bibê. La tu keyf ma de nêmend.

Ma şî çarşî, yew lokanta de areyîya xwu kerde. Dima ma şî serê Girê Eladînî ke tam merkezê Qonya de cayo tewr berz o. Bi tirkî vanê “Alaaddin Tepesi”. Muzeya Mewlanayî zî uca ra nizdî bî. Ma şî muze ra geyrayî. Dima, ma şî serê tirba Şemsê Tebrîzî. Badê pey ma şî berber de porê xwu sifir traş kerd. Tewr peynî de ma şî yew lokanta de nano goştin (etli ekmek) ke werdo menşûr yê Qonya yo werd. Û ma verê xwu da buliga xwu ke Dutlukırı de bî. Ez vana qey hema saete nêbibî pancê şanî, verî ke mesaî biqediyo, ma kaxidê xwu yê sewqî, yanî sulisê xwu nîşan da û nîzamîye ro dekewtî zere.

Labelê heta ke ma şî û teslîm bî zî, lajê xalê mi pitpit kerd ke mi çira ê boyaxçî rê mektûb ardo. Va “Ma semedê ci hende eware bî, şî resayî ça. La ey ti kerdî dizd!...” Ez nêeşkaya tu çiyêk vajî, a roje mi rê bî jehr û ziqûm!

Tam roja yewê aşme bî, roja tewr verîne bî ke tertîbê ma ra eskerî teslîmê bulige biyênê. Ma gama ke şî bînaya bulige, qasê pancês kesê bînî zî sey ma ameybî teslîm bibî. Davîst hebî çawîş û onbaşî ma ser o ameybî pêser, bi ma henekî kerdêne vatêne “Kuşlar geldi! Pencereleri kapatın, uçmasınlar…” Înanê ke porê xwu nêqesnabi, eskeran ê traş kerdî. Dima, yew salona hîra de, çawîşêk kincê eskerî zereyê tewreyî de vir kerdî eştî ma ver. Va “Kincanê xwu yê sivîlan vejê, înanê eskerî bidê xwu ra.”

Çawîşo ke mesûlê depoyê kincan bi, ma her yewî rê yew lîste zî da. Va “Îmza bikerê!” Bi eno qeyde kincî ma ser o zimet kerdêne. Mi xwu da hetê peynîya rêze. Heta ke dora îmzakerdişî ameye mi ser, mi nuşteyê peyê lîste wend. Mi ewnîya uca de nûşte yo, vano “Heta ke şima malzemeyê xwu heme nêhûmarê û temam nêgêrê, îmza mekerê.” Mi tewre veng kerd, kincî kontrol kerdî. Mi ewnîya lîste gore, di citeyî pûncî, di atletî û di qolikî kêmî yê.

Înanê ke tewreyê xwu girewt, hema uca orteyê meydanî de kincê xwu yê sivîlî vetî, xwu kerd çîp-viran. Eyb o merdim vajo, her çiyê înan meydan de bi. Kincê eskerî dayî xwu ra. Kincî înan rê hîra bî, şewqa xişne bî. To vatêne qey dekerdê zereyê çuwalî.

Çawîş ame resa verê mi, qeleme da mi ke ez zî îmza bikerî. Mi va “Ez nêkena!” Çimê xwu beq kerdî, fekê xwu kerd zereyê fekê mi, va “To va çi?” Mi va “Ez îmza nêkena.” Va “Çira?” Mi va “Malzemeyê mi kêmî yo.” Fetelîya ewnîya onbaşî û çawîşanê bînan ra, sey estorî bi hirehir qîra, va “Lawo hela bêrê, hela bêrê. Yew teyr ho tiya, vano ez îmza nêkena.”

Temamê çawîşan û onbaşîyan mi ser o cemîyayî, dorê mi girewt. Pêrune çimê xwu biloq kerdî, sere ra hetanî payan ewnîyayî mi ra. Gomlekê mi, pantolê mi, qondereyê mi, pûncê mi zî, heme yê bajarîyan bî. Ê wextan mi xwu ra zaf hes kerdêne, xwuaradayiş de mi artîstê fîlmanê Yeşilçamî teqlîd kerdêne. Heta ke mi kovarê moda bîle wendêne. Her yewî hetêk ra ez nuçiknaya û qîra mi ser ke ez bi kamcîn cesaretî kaxid îmza nêkena.

Çawîş û onbaşî bi mi henekê xwu kenê, yew vano “Qey xalê to wezîr o?” Yew vano “Ti lajê Wehbî Koçî yê?” Her yew çiyêk vano.

Înan miyan de yew çawîşo dergo dila estbi. Badê pey mi dî ke yawerê qumandanê bulige yo. Eno çawîş seba ke wayirê nifûzî bi, coka pêro onbaşî û çawîşî ey ra tersayne. Mi ra va “Ti ça ra yê?” Mi va “Ez Diyarbekir ra ya.” Va “Tehsîlê to çi yo? Babîyê to çi îş keno?” û tayê persê bînî zî persayî. Mi wina kilmek cewabê persanê ci dayî.

Înan miyan de hîna zaf çawîşê depodarî ez tehdîd kerda, va “Lawo eskerîya to caran nêqedyena! Dê ti kincanê eskerî bide xwu ra, ez fek û pirnikanê to kena têra yan nê!…” Mi va “Şima se kenê bikerê, heta ke şima malzemeyê mi temam nêdê, ez îmza nêkena.”

Ewnîyayî ke çare çin o, ena rey waşt mi bi weşî îqna bikerê. Depodarî va “Malzemeyê kesî zî temam nîyo.” Û çend tewreyê eskeranê bînan girewtî ardî, kelûpelê înan mi ver de hûmaritî. Heqîqeten malzemeyê înan zî kêmî bi. Va “Îmza bike û kincanê xwu bibedilne.” La se kerd-nêkerd, mi îmza nêkerd. Mi va “Ez nêkena.”

Esasê xwu de, seba ke a roje serê sibayî ê boyaxçî wina ez hêrs kerdbiya, coka mi waştêne ez çiyêk bikerî, qet nêbo wa aoraya mi bêro ca.

Seba ke ma verê cû xebera xwu kerdbî yew, ma vatbi, esker de wa kes nêzano ma eqreba yê, coka lajê xalê mi dûrî ra bi îşaretê destan û çiman vatêne “Wina meke!” Raşta ci zaf kewtêne mi ver ke badê pey çawîş û onbaşî sosret biyarê mi sere de. La ez yê xwu ra nêameya war, mi kaxid îmza nêkerd.

Welhasil peynî de, çawîşo depodar mecbûr mend, şi di citeyî pûncî, di atletî û di qolikî ardî dekerdî tewreyê mi, hema mi îmza kerd.

Mi zî dest pê kerd, sey înanê bînan xwu uryan kerd. Kincê xwu yê sivîlî dekerdî tewre, kincê eskerî dayî xwu ra. Eynî sey înanê bînan kincê eskerî mi rê zaf hîra bî, seke ez dekewtbiya zereyê yew xirare. Înan ma sey pesî dayî xwu ver, berdî qawîşe. Kesî eleqeyê mi nêkerd.

Her roje mewcûdê ma zêdiya. Çend rojan de eynî bulige de bi seyan eskerê ecemî resayî pê.

Çawîşan şefeqêk ma hewn ra kerdêne aya. Ma qasê kîlometreyêk rayir şiyêne, hema resayne werdxane, uca areyî kerdêne. Dima ma qasê di kîlometreyî rayir şiyêne, resayne sehaya talîmî. Nîmerojêk ancî ma ê di kîlometreyî apey ameyne, werdxane de miyanroje werdêne û ageyrayne sehaya perwerdeyî. Şan de, ancî eynî rayir ro ma şiyêne werdxane. Badê şamî, qasê di saetî derse estbî. Hîna zaf fikir û înqilabê Atatirkî mûsnayne ma. Îşayêk ma şiyêne bînaya qawîşe. Ma firsend nêdîyêne şirê tuwalet yan rîyê xwu bitaşê. Kesê ma çin bi ke halê ma rê bibermo…

Çawîşo ke yawerê qumandanê bulige bi, sehaya talîmî de mesûlê qentîne bi zî. Çend hebî eskerê ecemî girewtêne xwu het, çay û şîranî rotêne. Eno çawîş wexto ke ameyne miyanê eskeran, çimê mi ey ser o bi. Çimkî mi dîyêne tim çimê xwu eskeran ser o çarneno, seke yewî bigeyro.

Rojêk demeyê îstîrehetî de ma qasî pancês eskerê ke şarê Licê yê, yew ca de roniştbî. Tayêne cixara antêne, tayêne çay şimitêne. Mi ewnîya, o çawîş ho geyreno. Ame verê qefleyê ma, yew bi yew bi dîqet bala xwu da ma ser. Miyanê hende eskerî de ey ez şinasnaya. Va “Weyyy Diyarbekirij! Dê wurze payanî, ez beşn û bala to bivînî.” Ez wurişta, mi tekmîl da. Lajê xalê mi tersan ver lerzeno, vano belkî sosret biyaro mi sere de.

Çawîşî va “To a roje çira kaxid îmza nêkerdêne?” Mi va “Talîmatname de nûşte bi, vatêne ‘Heta ke şima malzemeyê xwu heme nêhûmarê û temam nêgêrê, îmza mekerê’ coka mi nêkerd!” Bineyke vindert, dima va “To ke vatbi ez îmza nêkena, eke to malzemeyê xwu nêgirewtêne û îmza bikerdêne, mi do ti tole bikerdêne. La madem ke to hetanî peynî bi qerar xwu ver da, ez nika to rê çay îkram kena.”

Mêrikî ez tebrîk kerda, mi rê çay îkram kerde. Va “Çi îhtîyacê to bibo, bêre mi ra vaje.” Lajê xalê mi û hemşerîyê ma yê bînî heyret mendî.

Welhasil eskerî qedîya. Rojêk ez şiya verê Nebî Camî ke qondereyanê xwu boyax bikerî. Ancî her di birayî têkişte de bî. Mi qondereyê xwu dayî birayê pîlî û ez mabeynê înan de kursî ser o ronişta.

Mi meselaya mektûbî akerde. Qasê di serrî wext ser de şibi la hêrsê mi nêniştbi. Mi birayê pîlî ra va “To gama ke mektûb da mi, to tede nuştbi ke mi des hezarî pere dayo. La to kerdbî xwu vîr ra.” Mêrikî va “Nê. Mi tenya mektûb da to. Mi behsê pere-mereyî nêkerdbi.” Enê ser o, mi mesela qisey kerde. Mêrik heyret mend. Va “Birayê mi mektûb wend?” Mi va “Belê.” Va “Eyla wendişê ey çin o ke biwano!”

Birayê xwu ra va “Qey to wina kerdo? Hende ca ameyê, ti ziyaret kerdê. O zî heqê înan bi?” Mêrikê ma huya, va “Mi xwu rê yarî kerd. Mi ê ceribnayî, mi va dê hela to mi rê pere şirawito, yan nê…” Birayo pîl hêrs bi, tif kerd rîyê ci, nengî çinayî…

Mi êdî çiyêk nêva. Ez vana, heyatê mi de çiqas çiyê xirabî ke ameyê mi sere de, heme ena zerrîya min a safe û niyetê min o pak ra biyo.