Meselaya Panelî

Seba ke tim neheqîye bi mi kerdêne, tim sereyê mi nequr kerdêne, coka ez êdî ey ra debiya û mi kitabê xwu Xezeb (r. 61-64) de, miyanê yew nuşteyî de, bi kilmîye behsê Malmîsanijî kerd. Neke tenya o neheqîye bi mi keno, bi sewbîna kesan zî neheqîye bi mi dano kerdiş. Mesela, ez ewnîyena kam mi rê bêhurmetî keno, miheqeq ho binê çengê Malmîsanijî de. Enê kesî, heta ke nêkewenê binê tesîrê Malmîsanijî, yew çiyo naminasib înan de çinê yo.

A meselaya ke mi kitab de behs kerdbî, ez wazena bineyna bi teferuat newe ra behs bikerî.

Badê ke TÜYAPî red kerd ke bêro Diyarbekir de fuara kitaban organîze bikero, Beledîyeya Diyarbekirî bi xwu wesarê 2015 û 2016î de Sumerpark de fuara kitaban organîze kerde.

2016 de, teqrîben aşmêk fuare ra ver, Midûrîyetê Kulturî yê Beledîyeya Pîle ya Diyarbekirî derheqê organîzekerdişê fuara kitaban de weşangeran dir yew kombiyayiş kerd ke fikrê înan bigêro û o gore fuare organîze bikero. Ez, hem nameyê Weşanxaneyê Roşna ser o, hem zî sey mesûlê Weqfa Îsmaîl Beşîkçî beşdarê ê kombiyayişî biya. Kombiyayişo ke bînaya beledîye de virazîya de ma dades kesî estbî. Weşangerê ke bajaranê bînan de bî, zafine fikrê xwu bi e-mail şirawitbi, la êyê Diyarbekir uca kombiyayiş de bî.

Seba ke serra verê cû, yanî 2015 de, çarçewaya fuare de gelek panelê Tirkî û Kurmancî biyîbî la ca nêdiyabi Zazakî, coka ez zî tede ma gelek kesan beledîye rexne kerdbî. O kombiyayiş de ancî mi behs kerd ke çira ca nêdanê Zazakî. Enê ser o, mesûlanê Beledîye qirar da ke wextê fuare de yew panel safî bi Zazakî bo.

Welhasil, mesûlanê beledîye bi xwu va “Panelê Zazakî ti danê.” Û înan eno zî îlawe kerd, va “Ma Komeleya Nuştoxanê Kurdan ra Remzîye Arslan û Netîce Altun seba enê panelî wezîfedar kenê, ê to ra vanê. Sewbîna zî wa veng bidê çend kesan. Netîce Altun wa moderatorîye bikero…”

Enê her di xanimî îdarekarê Komeleya Nuştoxanê Kurdan bî. Remzîye Arslan sereka komele, Netîce Altun zî îdarekar biye. Netîce xoca eynî wext de endama Grûba Xebate ya Vateyî zî biye.

Qasê dades rojî fuare ra ver Remzîye Arslan mi geyraye, va “Panelê Zazakî de ti û Malmîsanij û Deniz Gündüz beşdar benê.” Mi aye ra nêva mabeynê min û Malmisanijî zêde çinê yo, la eno sebeb ra mi qebûl nêkerd, mi va “Ez nîna, wa ê her di mamostayê ma beşdar bibê.” Remzîye Arslan zaf israr kerd. Ma gelek qisey kerd. Ma yewbînî berd û ard. Aye israrê xwu ra fek veranêda. Axirî mi nêwaşt ez aye bişiknî. Mi qebûl kerd. Çimkî verê cû zî yew hevaltîya ma estbî, mi di hebî hîkayeyê aye Tirkî ra tadaybî Zazakî ser û kovara Şewçila de weşanaybî. Seba ke mi beşdarbiyayişê panelî qebûl kerd, Remzîye Arslan mi rê tekrar-tekrar teşekur kerd.

Mi dest pê kerd, seba ke ez panel de pêşkêş bikerî, ez yew babete ser o şixulîyaya, mi yew metin amade kerd. Axirî fuare dest pê kerd. Standê Weşanxaneyê Roşna û standê Weşanxaneyê Weqfa Îsmaîl Beşikçî tam verê berê miyanînî de, têkişte de bî. Yanî her di beran ra kam bêro fuare, mecbûr verê standê ma ra vîyareno, ma vînenê kam yeno kam nîno.

Roja verîne tek yew panel estbi, kesê siyasî beşdar biyî. Roja diyine broşurê programê panelan kewt mi dest. Mi ewnîya ke nameyê mi tede çinê yo. A o wext, ez Remzîye Arslan geyraya. Telefonê ci girewte bi. Ez Netîce Altun geyraya, telefonê aye zî girewte bi. Ez natûwet geyraya, mi persê înan kerd. Bin ra nêameybî fuare. Mi mesûlanê beledîye ra va “Şima bi xwu va ‘Ti panel danê’, eyla kanî panel de nameyê mi çinê yo!” Înan nêwaşt cewab bidê. Mi israr kerd ke îzeh bikerê. Înan va “Xwu rê Malmîsanijî ra biperse!”

Fuare de salonî sey Salon 1, Salon 2, Salon 3 numre kerdbî. Panelê Malmîsanijî û înan yew salona qijeke de bi. Ez zî şiya. Malmîsanij û Deniz Gündüz zî tede, pêro piya davîst kesî estbî. La çiyo balkêş, tu mesûlê beledîye yan wezîfedarê fuare yan moderator filan, a salone de çinê bi. Malmîsanij û Deniz Gündüz xwu rê xwuvero, bêke kes nameyê înan anons bikero yan înan dehwet bikero, bê moderator vejîyayî sehne.

Eno hereketê mesûlanê beledîye û organîzatoranê fuare normal nêbi. Çimkî salonanê bînan de, xizmeto ke îcab keno, înan kerdêne. Eno hereketê înan gereka Malmîsanijî rê sey heqaretî biameyne. Coka qet nêbo gama ke vejîya sehne, gereka reaksîyon nîşan bidayne, la qet vengê xwu nêkerd.

Malmîsanijî qasê nîm saete qisey kerd, dore ameye Denizî ser. Labelê Denizî va “Herinda mi de wa mamosta qesê bikero.” Qiseykerdişê Denizî pêro eno bi! Malmîsanijî êdî dest bi yarî û henekan kerd. Bineyke badê, yew wezîfedarê fuare ame, miyanê berî ra, va “Wextê şima temam o. Panelê xwu biqedênê.” Malmîsanijî qiseykerdişê xwu birna, panel qedêna.

Ez tam salone ra vejîyayne, Malmîsanij wina lez sehne ra ame war. Milê xwu da milê mi ro, va “Roşan panel senî bi?” Mi ewnîya zereyê çimanê ey ra, awirê xwu mi ra remnayî. Mi va “Panel zaf weş bi, êdî senî bo ke!” Tekrar persa, va “Weş bi, ne? Weş bi!...” Êdî ez nêeşkaya cewab bidî, kişta hetê raştê korîdorî de lawabo estbi, mi bi zor xwu resna lawabo!

Seke mi va, mi kitabê xwu Xezeb de bineyke behsê ena mesela kerdo. La verî ke ez kitab de binusnî, min û Remzîye Arslan telefon de qisey kerd. Esas, a mi geyraye. Mi erey ferq kerd ke mi geyraya. Dima, ez aye geyraya. Aye va “Telefonê mi destê tutî de biyo, bi xeletî her kesî geyrayo.” Ma persê yewbînan kerd. Mi mesalaya panelî aye ra va. Mi va “Ez to ra zaf şikîyaya! To saetêk mi rê lavey kerd ke ez bêrî panel, la dima şima nameyê mi sîl kenê. Eno çi kar bi to kerd?” Aye bi yew vengo zaf mehcûb va “Ez nika ha meymanîye de. Ez to geyrena. Ma ronişê, rî bi rî qisey bikerê.” Labelê xwu bêveng kerd. Qet mi nêgeyra.

Ez vana, eke ma rî bi rî qisey bikerdêne, çiyo ke Remzîye Arslan mi ra vajo çinê bi ke! Vajo çi? Rîyê Malmîsanijî ra vera mi de mehcûb mendbî. Seba ke Netîce xoca nêvendabi mi, coka ez qet aye nêgeyraya.

Zeman tede şi, Malmîsanijî bi sernameyê Derheqê Kirmanckî de Çend Îdîayê Bêbingeyî hûmara 72. ya kovara Vateyî de, derheqê mi de yew heqaretname nuşt. Mi zî yew cewab da enê nuşteyî. Enê ra dima Netîce Altun hesabê xwu yê Twitterî de bi sernameyê AGAHÎ yew nuşteyo kilmek weşana. Fotografê rîpelê 63. yê kitabê mi Xezebî zî nabi kişte. Ê rîpelî ser o yew bi qelema sûra xebitîyabi. Kitab de sehwen yew herfa “e” kêmî nusîyaybî, keso ke ser o xebitîyabi, a herfe zî redakte kerdbî. Mi karakterê nuştişê a herfe ra destnuşteyê Malmîsanijî şinasna.

Zaf eşkera bi, Malmîsanijî senî ke nuşteyê mi wendo, kewto fealîyet! Netîce xoca zî bêke mesela fam bikero, Twitterê xwu de ê çiyî nuştê û nameyê Remzîye Arslan zî bin de nuşto. Oxro ke Remzîye Arslan Zazakî nêzana. Min û Netîce xoca ma Twitter de bineyke minaqeşe kerd. Aye qebûl kerd ke nêameya fuare.

Sey netîce, eger mesela raşt nêbiyêne, Netîce xoca zî Remzîye Arslan zî ameyne fuare. Çimkî her di bîzat sey îdarekarê Komeleya Nuştoxan mesûlê ê panelî bî. Hetê beledîye ra wezîfe diyabi înan. Eger ê wezîfedar nêbiyêne, Remzîye Arslan senî xwuvero mi geyrayne û vatêne “Bêre panel bide. Netîce xoca zî Malmîsanijî û Denizî ra vana” û hende israr kerdêne? O diyin, eger Malmîsanijî a mehcûb nêkerdêne, Remzîye Arslan çira hende xwu bêveng kerdêne? O hîrêyin, eger mesela raşt nêbiyêne, yanî Malmîsanijî zor nêdayne înan ke mi panel ra vejê, mesûlanê beledîye mi ra nêvatêne “Xwu rê Malmîsanijî ra biperse!” O çarin, eger mesûlê beledîye enê hereketê Malmîsanijî ra aciz nêbiyêne, sey panelanê bînan do eleqeyo ke îcab keno nîşanê panelê Malmîsanijî û înan zî bidayne. (A wina beno! Eke ma wurzê yewbînan bêqîmet bikerê, şar qîymet nêdano ma. Netîce de, xebata ma ya ziwanî zirar vînena...)

Herçiqas ma Twitterî ser o biney hêrsin minaqeşe kerd zî, ez Netîce xoca sûcdar nêvînena. Çimkî Malmîsanijî a dekerde miyanê xeta! Seba ke ez Malmîsanijî baş şinasnena, ez Remzîye Arslan ra zî şikite nîya.

Malmîsanij tim wina hereketanê neweşan keno. Oyo ke enê hereketî bikero, her çî keno. Gama ke keno zî binkî keno. Çiyo xirab, sewbîna kesan zî dekeno miyan ke rêça xwu vindî bikero. Ez merdimanê wayirê wijdanî ra persena, eke şima herinda mi de biyêne, şima se kerdêne? Yanî, yewî eno hereket bi şima bikerdêne, şima se kerdêne? Qey seba ke o Malmîsanij o, se bikero, ey rê eyb nêbeno, ez behs bikerî, bena zûrker?

Seba ke mi behsê enê hereketanê Malmîsanijî kerdo, wurişto e-mailê ke davîst serrî ra nat ma miyan de biyê ra xwu gore çiyî mûçinik kerdê û vano Zûre-1, Zûre-2, Zûre-3… Nexêr! Pêro îftîra yê. Gereka sey Îftîra-1, Îftîra-2, Îftîra-3… binuştêne. Esas hewce nêkeno ez vajî, keso ke bi yew çimo bêteref, bi wijdan biewnîyo, xwura her çî fam keno.