Roşan Lezgin

 Sembolo ke semedê yew muesese, yew ticaretxaneyî, yew dezgeyî, yew teşkîlatî yan zî yew weşanî, ma vajê semedê yew rojnameyî yan kovare xisûsî yeno viraştiş ra vanê “logo”. Ma ena kelîme Tirkî ra şinawita, tirkan Înglîzî ra girewta, înglîzan zî kelîmeya Grekî “lόgos” ra girewta. Ez eno nuşte de behsê hîrê logoyanê ke ma xebata xwu ya ziwanî de bikar anê kena: 1.logoyê komeleya Ziwan-Komî , 2.logoyê Weşanxaneyê Roşna û 3.logoyê keyepelê Zazakî.Net î. Awanîya her logoyî, yanî kombînasyono ke tema, reng, slogan, karakter, şekil û bîçimê her logoyî karakterîze keno, taybetîyê karakterîstîk yê weşan, dezge, muesese yan zî teşkîlatî nîşan dano. Mesela, enê her hîrê logoyê ma bi tema û rengê xwu, bi bîçim û şeklê xwu, bi karakter û awanîya xwu, bi sloganê xwu karakterê xebata ma nîşan danê. Ma vajê, rengo zerd ke roşnayî temsîl keno her hîrê logoyanê ma de rengo sereke yo. Zerd, neke tenya roşnayî sembolîze keno, eynî wext de tîmsalê zindetî, bextewarî, enerjî û îstîqrarî yo; rengo zerd...

Mektûbo Yewin Cewabo kilmek yê çar persan o Persa yewine : Hezretî Xizir eleyhîsselam heyat de yo? Eke heyat de yo, çi ra tayê alimê muhîmî heyatê ci qebûl nêkenê? Elcewab : Heyat de yo. Labelê mertebeyê heyatî panc ê. O, mertebeyo diyin de yo. Eno sebeb ra, tayê aliman heyatê ey de şibhe kerdo. Tebeqeyê heyatî yo yewin , heyatê ma yo, ke bi zaf bendan beste yo. Tebeqeyê heyatî yo diyin , heyatê hezretî Xizir û hezretî Îlyas eleyhîsselamî yo, ke yew derece serbest o. Yanî yew wext de eşkenê zaf cayan de bê. Sey ma lazimatîyanê beşerî ra tim beste nîyê. Reye esta, çi wext biwazê, sey ma wenê û şimenê la sey ma mecbûr nîyê. Hezretî Xizirî dir macerayê welîyanê ke ehlê şehîdan û keşfî yê, dereceyo zêde de enê tebeqeyê heyatî roşin û îsbat kenê. Hetta, meqamanê welîtî de yew meqam esto ke sey meqamê Xizirî tehbîr beno. Yew welîyo ke bêro ê meqamî, Xizirî ra derse gêno û Xizirî dir qisey keno. Labelê reye esta wayirê ê meqamî bi xeletî sey zatê Xizirî yeno qebûlkerdiş. Tebeqeyê he...

Kulturê ma yê tazîyeyan mi rê ecêb yeno. Wexto ke heyat de yê, ezîyet bi yewbînî kenê, la eke merdî, şiyayişê tazîye ra apey nêmanenê. Neke tenya dewe, qeza û bajar de, cayanê zaf dûrî ra zî şinê tazîye. Mesela, dewanê derûdorê Licê de kamca yew tazîye bibo, apê mi telefon keno vano “Bêre ma şinê tazîye.” Şiyayişê tazîyeyan de ge-ge ez aciz bena, çimkî erf û edetanê ma de çiyê ke mi rê maqul nînê zaf ê. La seba ke ez nizdî ra şarê ma vînena, ge-ge zî ez raştê yew çiyê neweyî yena, ez vana baş bi ke ez şiya. Emser nîsan de bi minasebetê yew tazîye reya verîne ez şiya dewa Herta. Uca ez raştê tayê malûmatanê tarîxî ameya. Camîya Herta de, yew lewhe de nuşte bi ke mezelê keynaya sultanê Usmanîyan Muradê çarinî (1612-1640) Zelîxa uca de yo. Mi rê ecêb ame. Dewa Herta û keynaya sultanê Usmanîyan! Herta , mabeynê Licê û Pasorî de, rojhelatê çemê Sarûme de yew dewa rewîn a. Verê cû Pêçar î ser o biya. Pêçar, mintîqeyê Xançûk î de merkezê mîrektîya kirdan o, hetê îdarî ra nika Licê ser o...

Unîversîteya Boğaziçi (Boğaziçi Üniversitesi) Îstanbul de dewamê Robert Kolejî ya, coka perwerdeyê ci bi Înglîzî yo. Tirkîye de unîversîteya tewr bi prestîj a. Ena unîversîte, îmtîhanê dekewtişê unîversîteyan de puano tewr berz ra wendekaran gêna. Unîversîteya Boğaziçi de wendekarê kurdî zî tim estbiyê. Wendekaranê kurdan enê serranê peyînan de bi nameyê “Klûba Edebîyatê ya Zanîngeha Boğaziçiyê” yew grûbe ronaya û heta nika gelek fealîyetê edebî û kulturî kerdê. Mesela, yew kovara bi nameyê Yazınca   veta û tede nuşteyê Tirkî û Kurdî weşanayê. Dima, safî bi Kurdî (Kurmancî/Zazakî) yew kovara bi nameyê Zingil   weşanaya. Endamê Klûba Edebîyatê ya Zanîngeha Boğaziçiyê Ena Klûba Edebîyatî payîzî ez dehwet kerda ke Unîversîteya Boğaziçi de yew konferans bidî. La ez meşgûl biya, mi va ez nêeşkena bêrî. Emser sibat de ez dehwet kerda. Mi ewnîya ke gelek israr kenê, mi va ez do wesarî bêrî. Roje kewt ver, weçînayiş kewt ver, natûwet ra ge karê mi vejîya, ge salona unîversîte dek...

Duhok de, rojanê 29-30 nîsan 2024 de, hetê Unîversîteya Duhokî ra bi sernameyê “Festîvala Duhokê ya Semayê” yew festîvalo zaf rindek yê govenda kurdan ame organîzekerdiş. Her çar perçeyanê Kurdistanî û Xorasan ra komê govende, grûbê muzîkî, cigeyrayox, nuştox û aktîvîstî beşdar biyî. Ez zî sey panelîst beşdar biya, mi derheqê govenda mintîqeyê Diyarbekirî de qisey kerd.  Organîzatoranê festîvalî zaf waşt Diyarbekir ra zî yew koma govende beşdarê festîvalî bibo û yew kome dir qisey kerd la ez vana qey ena kome yew pereyo zêde waşt, coka festîval de govenda Diyarbekirî çinê bî. Karûbarê min o zêde ra enê di hîrê serranê peyînan de ez nêeşkaya şêrî konferansan. Mesela, payîzê parî University of Exeter (Înglîstan) ez dehwet kerda, la tam ê wextan yew veyweyê ma estbi, coka ez nêeşkaya şêrî. Par û emser nîsan de Unîversîteyê Zaxoyî ez dehwet kerda, ez nêşiya. Emser aşma edarî de Silêmanîye de yew konferans biyêne, înan ez dehwet kerda. Ez nêşiya la mi yew hevalê xwu şirawit. Şaxê Duhokî...

Meşxeleyê xebate ver rewna ra mi blogê xwu de nênuşto. Coka ez vana qey mi yew îhmalkarîye kerda. Ez çi binusnî? Çiyê nuştişî zaf ê. Eke çim bizano bivîno, aqil bieşko îdrak bikero, hiş bieşko wegêro, heyat bi tecrubeyan dekerde yo. Mesela, yew vateyê şarê ma esto, vanê “Verînan peyînan rê çiyêk nêverdayo!” Yanî merdimanê verînan her çî ser o fikrê xwu vato; heme çî tecrube kerdo. Heqîqeten zî wina yo. Çimkî wexto ke ma bala xwu baş bidê vateyanê verînan ser, yan zî ma bala xwu bidê nuşte û şîret û aforîzmayanê aliman û zanayan ser, ma do bivînê, her çiyo ke ma sere ra vîyareno yan zî ma ser o fikirîyenê, verînan sere ra zî vîyarto û înan ma ra ver fikrê xwu vato. Labelê ez vana, her merdim wayirê yew dinyaya mistesna yo. Coka her kes eşkeno tecrubeyê xwu bi uslûbê xwu şîrove bikero û bi yew tehmo ciya bido werdiş. Yewna vateyê verînanê ma esto, vanê “Xeta çewte gayê pîrî ra ya!” Yanî xeta pîlan ra, serek û sermiyanan ra yena; xûy û exlaqê pîlî senî bo, qicî yan zî pagirewteyî ...

Roşan Lezgîn 1964 de dewa Licê Dingilhewa de ame dinya. Despêkê serra 1996 ra nat bêmabeyn tim nusneno. Nuşteyê ey gelek kovar û rojnameyan de bi Kurdî (Zazakî û Kurmancî) û Tirkî weşanîyayê. Heta nika 18 kitabê ke ey nuştê, 22 zî tercume 40 kitabê ey weşanîyayê. Ey bi desan kitabê gelêk nuştoxan ke weşanxaneyanê ciyayan ra weşanîyayê redakte kerdê û weşane rê amade kerdê. Edîtorî û redaktorîya rojnameyê yewin yê safî bi Zazakî Newepel î kerd. Ancî kovara edebî hunerî Şewçila weşana. Edîtorî û redaktorîya Weşanxaneyê Roşna kerd. Serra 2009 ra nat keyepelê www.zazaki.net îdare kerd. Kitabê ey ke weşanîyayê: 1) Binê Dara Valêre de (hîkayeyî), Çapo yewin, Weşanxaneya Apecî, Stockholm 2002 / Çapo diyin, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2002 / Çapo hîrêyin, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir 2012 / Çapo çarin, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir 2019 2) Dêsan de Sûretê Ma Nimite (şiîrî), Çapo yewin, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2005 / Çapo diyin, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir 2013 3) Ferhen...